Badanie socjometryczne
Data dodania: 2008-04-01 09:29:42

Klasa I, kształcenie zintegrowane.
Autor: Agnieszka Jędrzejowska Grudka

Przebieg badania
Cel badania:

1. Rozpoznanie gwiazd socjometrycznych.
2. Rozpoznanie osób izolowanych.
3. Rozpoznanie podgrup (klik, paczek).

Kryterium badań: Atrakcyjność poszczególnych osób względem siebie.
Punktem wyjścia do badania było polecenie: „ Wybierz dwie osoby z klasy, obok których chciałbyś (chciałabyś) siedzieć podczas przedstawienia w teatrze.”


Analiza
Patrząc na wyrysowane socjogramy i analizując wyniki w tabeli, można stwierdzić, że klasa podzieliła się na dwie grupy – dziewczynki i chłopców. Chłopcy, poza jednym wyizolowanym (21), który nie dokonał żadnych wyborów i nie został wybrany, wybierali się w miarę z całej swojej grupy. U dziewczynek wyraźnie zaznaczyły się dwie podgrupy.

1. Gwiazda socjometryczna to osoba, która uzyskała największą liczbę wyborów.

W tym wypadku, gdzie jest wyraźny podział, ze względu na płeć gwiazdą w grupie chłopców jest (5) Jakub D. – 8 głosów, w grupie dziewczynek (1) Weronika B. – 4 głosy Są to osoby najsilniej wpływające na zespół. Jakub – uczeń aktywny, miły, zawsze uśmiechnięty, łatwo nawiązujący kontakty, spędzający w szkole dużo czasu. Weronika – uczennica spokojna, bardzo koleżeńska i życzliwa, pomysłowa, spędzająca w szkole dużo czasu.

1. Osoby izolowane, które nie otrzymywały wyborów w klasie:

10 Adrian K. – uczeń bardzo nieśmiały, płaczliwy, z poważną wadą wymowy, z rodziny patologicznej, 13 Patryk K. – uczeń z problemami w nauce i zaburzeniami zachowania, konfliktowy, zaniedbany wychowawczo, niechlujny, 21 Kamil P. – uczeń chory, z zaburzeniami zachowania, niedostosowany, izolujący się od grupy, dodatkowo ma problemy ze zrozumieniem podstawowych poleceń i zasad obowiązujących w szkole oraz orientacją zarówno w schemacie własnego ciała jak i w terenie. Kamil nie otrzymał żadnego głosu i sam nie dokonał wyboru.

1. Osoby marginesowe

4 Kacper Ch. – próbuje pełnić w klasie role moralizatora, pogodny, towarzyski, pracuje bardzo powoli, dokonał tylko 1 wyboru, 7 Gabriela D. – uczennica chorobliwie nieśmiała, małomówna, z problemami emocjonalnymi, 12 Mateusz K. – uczeń sympatyczny, uśmiechnięty, pomocny, ambitny, mało sprawny ruchowo, „pulchny”, 27 Karol W. – uczeń pochodzi z Białorusi, nie zawsze radzi sobie z j. polskim, miły koleżeński, łatwo nawiązuje kontakty,
11 Ernest K. – uczeń koleżeński, życzliwy, aktywny, lubiany, krótko jest w szkole, 14 Natalia L. – uczennica pogodna, życzliwa, nieśmiała, krótko jest w szkole, 22 Bartek P. – uczeń bardzo dziecinny, odstaje od grupy, nieśmiały, sprawia liczne kłopoty, krótko jest w szkole, 25 Katarzyna T. – uczennica nieśmiała, ma problemy z nawiązaniem kontaktu, mało zdolna, krótko jest w szkole, 26 Łukasz W. – uczeń bardzo nieśmiały, małomówny, bardzo krótko jest w szkole.
W grupie tych uczniów można wyróżnić grupę nieatrakcyjną dla innych głównie ze względu to, że krótko są w szkole (11, 14, 22, 25, 26). Większość dzieci po lekcjach idzie do świetlicy, gdzie ma czas na wspólną zabawę. To tam dzieci poprzez udział we wspólnej zabawie mają czas na bliższe poznanie. Uczniowie, którzy od razu po lekcjach są odbierani do domu będą potrzebowali więcej czasu by zawiązać nowe znajomości i lepiej poznać kolegów. Znalazły się tu też dzieci nieśmiałe, zamknięte w sobie, z trudnościami w nawiązywaniu nowych kontaktów (25, 26, 7) oraz z problemami w nauce, odmiennym wyglądem, zachowaniem, kłopotami językowymi.

1. W socjogramie można zauważyć pary wybierające się nawzajem, przy czym nie są one odizolowane od reszty grupy, tzn. każda z nich dostała jeszcze inne głosy oprócz tego od osoby w parze.

1 – 23 9 – 29 8 – 9 15 – 26 17 – 12 22 – 20 Z moich obserwacji wynika, że osoby te często wybierały ucznia, z którym siedzą w ławce.

1. Paczka – podgrupa wybierająca się wzajemnie, której członkowie połączeni są z innymi tylko nielicznymi wyborami.

(5,18, 19) – paczka chłopców, pozostająca pod wpływem gwiazdy 5, z czasem może przeobrazić się w klikę. 18 Damian i 19 Patryk to bracia bliźniacy, z 5 Kubą (naszą gwiazdą) znają się z przedszkola i utrzymują kontakty pozalekcyjne ( przyjaźnie rodziców).

1. Klika – podgrupa całkowicie zamknięta, której członkowie wybierają się wyłączne wzajemnie.

(2, 3, 24) – typowa klika. 2, 3 – Izabela i Weronika siostry bliźniaczki i 24 Weronika S. koleżanka z przedszkola, wzorowa uczennica, spokojna, zdyscyplinowana, nieśmiała. Dziewczynki nie chodzą do świetlicy, po lekcjach razem idą do domu, bawią się wspólnie po szkole. Na przerwach lubią spędzać czas razem i nawet w parze ustawiają się we trzy.
Wnioski:
Socjometria daje odpowiedź na pytanie, czy istnieje jakaś podgrupa i kto do niej należy. Aby zrozumieć motywy tworzenia się podgrup i warunków, które im sprzyjają należy połączyć wyniki badania z obserwacjami nauczyciela. Badanie, którego ideą było odkrycie atrakcyjności poszczególnych osób wobec siebie, wykazało kto jest najbardziej ważny dla grupy, kto jest liderem, a kto odrzucony bądź izolowany. Odkryło poziomy sympatii i antypatii. Ukazało dość silne powiązania w małych grupach i liczne grono uczniów nie należące do żadnej grupy. Klasa sprawia wrażenie rozczłonkowanej, rozbitej. Przyczyn tej sytuacji jest wiele. Jedną z nich, jak już wspomniałam, jest fakt, że część dzieci zna się z grup przedszkolnych, część jest nowa na tym osiedlu. Poza tym istotny jest czas, który dzieci spędzają w szkole. Lekcje nie zawsze sprzyjają zawiązywaniu nowych znajomości. Szczególnie trudno dzieciom nieśmiałym i mniej zdolnym. Za to w świetlicy szkolnej, gdzie jest możliwość udziału we wspólnej zabawie i miejsce do zabaw w kącikach zainteresowań, łatwo nawiązać nowy kontakt. Nie bez wpływu na strukturę grupy pozostaje fakt indywidualnych cech, specyficznych zachowań, a także nastawienia dzieci.
Program naprawczy
Przyjmując powyższe wnioski za punkt wyjścia do mojego działania jako wychowawcy klasy uznałam, że najprostszym, najszybszym i być może najskuteczniejszym sposobem poprawy sytuacji w klasie będzie zwiększenie częstotliwości kontaktów uczniów w czasie pozalekcyjnym, w bardziej nieformalnych sytuacjach. Opracowałam „Projekt imprez integracyjnych dla klas I”, który realizowałam przez cały rok. W ramach tego projektu zorganizowałam m.in.:

• Wieczór wróżb
• Imprezę mikołajkową
• Spotkanie opłatkowe dla dzieci i rodziców
• Dzień Dziadków
• Dzień Rodziców
• Spotkanie z uczniami z grupy „O” z Przedszkola nr 66 i nr 78
• Imprezę sportową dla klas I z okazji Dnia Dziecka
• Spotkanie integracyjne z grilem nad Zalewem Zemborzyckim (wspólnie z rodzicami)
• Wycieczkę szkolną do Nałęczowa

Przebieg badania (powtórnego)
Pod koniec roku szkolnego 19 czerwca po raz drugi przeprowadziłam badanie socjometryczne klasy, którego celem miało być ustalenie ewentualnych zmian (efektu moich działań), jakie zaszły w ciągu roku szkolnego. Obserwacje, które prowadziłam, wskazywały na pojawienie się korzystnych przemian w strukturze klasy, niemniej jednak chciałam potwierdzić to wynikami badań. Cel, kryteria i uczniowie – jak w pierwszym badaniu. Punktem wyjścia do badania było polecenie:
„ Wybierz dwie osoby z klasy, z którymi chciałbyś (chciałabyś) pracować na lekcji w lesie.”
Analiza i podsumowanie

1. W porównaniu z badaniem październikowym struktura grupy uległa dużej zmianie. Wyraźna granica pomiędzy zespołem dziewczynek i chłopców zaczęła się łagodnie zacierać. Dzieci dokonywały wyborów z całej grupy.
2. Nastąpiły spore przesunięcia w wyborach gwiazdy, uczeń, który poprzednio otrzymał aż 9 głosów, obecnie tylko 4 i znalazł się w jednej grupie z trójką innych dzieci. Uczennica, która poprzednio była gwiazdą w grupie dziewcząt nadal cieszy się popularnością, ale otrzymała tylko 3 głosy.
3. Wyraźnie zwiększyła się liczba uczniów w przedziale 3, 4, 5 głosów, co świadczy o przesuwaniu się atrakcyjności poszczególnych uczniów z gwiazd na pozostałych uczniów.
4. Spore zmiany nastąpiły na obrzeżach socjogramu kołowego. Zmniejszyła się liczba uczniów izolowanych i marginalizowanych przez resztę klasy. Część uczniów z poziomu 0 przeszła na poziom 1, a z 1 na 2, a nawet 3. Wszyscy uczniowie dokonali jakiegoś wyboru.
5. Analiza dotychczasowych paczek i klik także wskazuje na rozszerzenie wyborów. Już nie wszyscy członkowie takich grup wybierają wyłącznie siebie. Dostrzegają też atrakcyjność innych uczniów.
6. Powoli klasa zaczyna tworzyć zgrany zespół, o rozproszonych wyborach, choć gwiazdy są nadal widoczne. Zaciera się podział, ze względu na płeć, przedszkole, z którego dziecko przyszło, czy udział w zajęciach świetlicowych. Dużą rolę jednak ma poziom wiadomości i umiejętności oraz zajmowane miejsce ( partner z ławki).
7. Zapewne nie wszystkie opisane efekty są skutkiem realizacji mojego projektu, jednak z całą pewnością można powiedzieć, że miał on decydujący na to wpływ.

W klasie pierwszej często zawiązują się przyjaźnie, które trwają do końca I etapu kształcenia, a nawet dłużej. Niestety dziecko odtrącone w klasie I, może zostać z boku także do klasy VI. Nie pozostanie to bez wpływu na jego psychikę. Dlatego tak ważna jest rola wychowawcy, który powinien integrować zespół i dbać by wszyscy w klasie czuli się dobrze.

1. Pozytywne wyniki nie zamykają moich działań, integrację zamierzam kontynuować w klasie II.

Załączniki
Tabela socjometryczna 1 – badanie wstępne Ilustracja do tabeli 1- socjogram Socjogram kołowy 1 Tabela socjometryczna 2 – badanie końcowe Ilustracja do tabeli 2- socjogram Socjogram kołowy 2

L.p.	Uczniowie wybierani Uczniowie wybierający	1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.	10.	11.	12.	13.	14.	15.	16.	17.	18.	19.	20.	21.	22.	23.	24.	25.	26.	27.	28.	29.
1.	B. Weronika									x														x
2.	B. Izabela			x																					x
3.	B. Weronika		x																						x
4.	Ch. Kacper											x
5.	D. Jakub																	x	x
6.	D. Adrianna	x