Ja, czyli kto? Inny, czyli jaki?

Z publikacji dowiesz się:

• Od kiedy kształtuje się tożsamość dziecka?
• Jak przeprowadzić z dziećmi ciekawe zajęcia kształtujące postawę akceptacji, tolerancji i wrażliwości na innych?
• W jaki sposób rozmawiać z dziećmi o tolerancji i wrażliwości na innych?
• Jak reagować na brak tolerancji wśród dzieci?
• Jak nauczyć dzieci dostrzegania wartości w różnorodności?
• W jaki sposób wzmacniać dzieciach umiejętność współodczuwania oraz nazywania i rozróżniania emocji?
• Za pomocą jakich metod współpracować z dzieckiem nieśmiałym, wycofanym społecznie?
• W jaki sposób stworzyć dzieciom warunki umożliwiające im rozwój tożsamości?
• Jak tworzyć sytuacje sprzyjające rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności?
• W jaki sposób stwarzać sytuacje prowadzące do poznania wartości i norm społecznych obowiązujących w najbliższym otoczeniu? 

Ebook podzielony jest na pięć działów tematycznych, zawiera ponad 30 scenariuszy oraz kart pracy.  Właściwie każdy z aspektów funkcjonowania przedszkola ma swoje odbicie w procesie kształtowania się tożsamości dziecka. Jest to proces nieuchronny, długotrwały, zależny od wielu czynników. Pamiętajmy o tym, że nasze działania także znajdują w nim swoje odbicie. Zintegruj swoją grupę przedszkolną dzięki zabawom i ćwiczeniom!

Spis treści:

I. KIM JESTEM? PRZEDSZKOLAK POZNAJE SAMEGO SIEBIE...6

1. Wprowadzenie...7

2. Scenariusze zajęć dla dzieci trzyletnich – Temat: Moje ciało – kształtowanie tożsamości dziecka...11

3. Ja i moje ciało – scenariusz zajęć dla dzieci najmłodszych...15

4. Scenariusz – Temat: Moje JA – kształtowanie tożsamości...19

5. Scenariusz – Temat: Ja, czyli kto? – kształtowanie tożsamości...23

6. Scenariusz – Temat: Moje JA – kształtowanie tożsamości...27

7. Scenariusz zajęć – Temat: Oto ja – kształtowanie tożsamości...30

II. PRAWA DZIECKA – MOJE PRAWA...33

1. Scenariusz – Temat: Prawa dziecka – moje prawa – nabywanie wiadomości o prawach dziecka...34

2. Scenariusz – Temat: Prawa dziecka – moje prawa – nabywanie wiadomości o prawach dziecka...37

3. Jestem dzieckiem i mam swoje prawa – scenariusz zajęć dla sześciolatków...40

III. KIM JESTEŚ? PRZEDSZKOLAK POZNAJE DRUGIEGO...44

1. Wprowadzenie...45

2. Scenariusz – Temat: Inny, czyli jaki? – kształtowanie rozwoju społecznego...53

3. Scenariusz – Temat: Inni są wśród nas – kształtowanie wrażliwości na drugiego człowieka...57

4. Jestem sobą, jestem członkiem grupy – scenariusz zajęć dla dzieci młodszych...61

5. Przedszkolna orkiestra – scenariusz zajęć dla dzieci pięcioletnich...63

6. Wyprawa na zamek – scenariusz zajęć dla dzieci pięcioletnich...66

7. Jesteśmy jak kwarki – scenariusz zajęć dla dzieci sześcioletnich...69

8. Scenariusz zajęć dla dzieci trzyletnich – Temat zajęcia: Wyspa piegowatych słoników – uczymy się tolerancji...73

9. Scenariusz zajęć dla dzieci czteroletnich – Temat: Przygoda pajacyka z przedszkolnego kącika...76

10. Scenariusz zajęć dla dzieci pięcioletnich – Temat: Ewka ogrodniczka – uwrażliwienie na losy osób z trudną sytuacją materialną...80

11. Scenariusz zajęć dla dzieci sześcioletnich – Temat: Chore serce – uwrażliwienie na potrzeby osoby chorej...84

12. KODEKS TOLERANCYJNEGO PRZEDSZKOLAKA...88

13. Zabawy uczące dzieci akceptacji odmienności kolegów...89

14. Literatura IV. EMPATIA DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM...91

1. Wprowadzenie...92

2. Scenariusz – Warto pomagać innym...97

3. Calineczka – o umiejętności współodczuwania i chęci pomagania – scenariusz zajęć...99

4. Brzydkie kaczątko, czyli historia o dokuczaniu – scenariusz zajęć dla dzieci czteroletnich...102

5. Złota kaczka – o umiejętności dzielenia się i wynikającej z tego radości – scenariusz zajęć dla dzieci pięcioletnich...104

6. Franklin i Boże Narodzenie – o radości z dzielenia się z innymi – scenariusz zajęć dla dzieci pięcio-, sześcioletnich...107

7. Uczucia w obrazach – scenariusz zajęć dla dzieci pięcio-, sześcioletnich...110

8. Franklin mówi przepraszam – scenariusz zajęć dla dzieci sześcioletnich...112

9. Mów, co czujesz – scenariusz zajęć dla dzieci sześcioletnich,...116

V. NIEŚMIAŁOŚĆ I WYCOFANIE SPOŁECZNE DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM...118

1. Wstęp...119

2. Grupa: 3-latki – Prędko do kółeczka – najpierw kropki, potem biedroneczka...131

3. Grupa: 4-latki – Nie jestem sam – razem z kolegą radę dam,...133

4. Grupa: 5-latki – Uśmiech dla Szyszkowego Skrzata...136

5. Grupa: 6-latki – Żagle na wiatr – jeden za wszystkich, wszyscy za jednego...140

Tożsamość – to nasze rozumienie siebie, nasza wizja tego, kim jesteśmy i co sobą reprezentujemy. To świadomość zarówno tego, co człowieka łączy z daną grupą, jak i odrębności od niej – tego, co tworzy go jako jednostkę. Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka, w tym wsparcie w procesie kształtowania się tożsamości.

Według zapisów podstawy programowej dziecko kończące przedszkole m.in. przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny, narodu, grupy społecznej, nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby. Są to elementy zdecydowanie wspierające proces kształtowania się tożsamości dziecka. Jest to realizowane między innymi poprzez współdziałanie z rodzicami i innymi różnymi środowiskami uznanymi przez rodziców za źródło istotnych wartości. Zadaniem przedszkola jest więc między innymi stworzenie warunków umożliwiających rozwój tożsamości dziecka poprzez wzmacnianie poczucia wartości, indywidualności i oryginalności dziecka, tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, przygotowanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi, stwarzanie sytuacji prowadzących do poznania wartości i norm społecznych obowiązujących w najbliższym otoczeniu.

Od kiedy kształtuje się tożsamość dziecka? Odpowiedź nie jest trudna – od samego początku, od chwili nadania mu konkretnego imienia i nazwiska. Kolejne miesiące i lata życia oznaczają kolejne wpływy środowiska, jak: nauka języka, wprowadzanie określonych norm i wartości. Rodzice, nauczyciele i inne osoby, w tym dzieci, pomagając jednostce poznawać i rozumieć świat, wpływają na kształtującą się w dziecku tożsamość. Według Erika Eriksona tożsamość jest to sposób, w jaki człowiek, w tym dziecko, definiuje samego siebie i kształtuje się w konkretnej grupie, pod wpływem konkretnych doświadczeń społecznych, na bazie predyspozycji genetycznych, temperamentalnych. Obecnie dużą wagę w procesie kształtowania się osobowości przykłada się zarówno do środowiska i wpływu kultury, w której dziecko dorasta, jak i do podstaw biologicznych (temperament, konstytucja fizyczna). Tożsamość jest więc niejako pochodną obu tych sfer, bowiem powstaje na bazie zdobywanych przez dziecko doświadczeń. Największy wpływ na kształtowanie tożsamości mają oczywiście osoby wiodące (przede wszystkim rodzice, ale też nauczyciele), które podczas codziennego kontaktu z dzieckiem przekazują mu wartości kierujące ich życiem. Przez proces modelowania wartości te stają się też wartościami dziecka, co pośrednio wpływa na zdobywanie konkretnych doświadczeń i zwrotnie na tożsamość. Dziecko w początkowym okresie życia buduje wiedzę o samym sobie głównie na bazie informacji od innych osób (rodziców, nauczycieli, rodzeństwa, innych dzieci). J. Marcia pisze o tak zwanej tożsamości lustrzanej, którą cechuje właśnie przejęcie wartości grupy, w której się przebywa i zwiększony rygoryzm moralny (dzieci widzą i oceniają działania w kategoriach „czarne-białe”).