Dziecko z autyzmem i zespołem Aspergera w przedszkolu i w domu

Z publikacji dowiesz się:

• Jak wzbudzić u dziecka pozytywną motywację do działania?
• Pierwsze dni w przedszkolu - jak wprowadzić plan aktywności?
• Jakich błędów unikać, jak wprowadzić trening jedzenia i co robić w przypadku dzieci m.in. z wybiórczością pokarmową?
• Jakie są metody radzenia sobie z zachowaniami trudnymi na 3 przykładach z podpowiedziami i które zachowania eliminować jako pierwsze?
• Na czym polega technika time outu oraz jakie są fakty i mity na jego temat?
• Jak wprowadzić system pecs w nauce komunikacji?
• Co rzeczywiście się sprawdza w treningu toaletowym w oparciu o technikę małych kroków?
• W jaki sposób nauczyć czynności samoobsługowych m.in. na przykładzie robienia kanapki oraz nauka zabawy i organizowania sobie czasu wolnego?
• W jaki sposób wykorzystać stereotypowe zainteresowanie dziecka do motywacji?
• Jakie komunikaty powinny towarzyszyć nagradzaniu dziecka i kiedy nagroda nie działa
• Jak długo nagradzać pozytywne zachowania i jak odraczać nagrody?
• W jaki sposób zmniejszyć lęk dziecka przed nieznanym?

W książce znajdziesz również omówienie Stosowanej Analizy Zachowania, specyfiki zachowania się dziecka w grupie i podczas nauki oraz zabawy, jakie możemy zastosować.

Spis treści:

1. Dziecko z całościowymi zaburzeniami rozwoju - autyzm...7
    
2. Praca na pozytywach - czyli jak motywować do pracy?...9
   • Rodzaje nagród...10
   • Stosowanie nagród...10
   • Systemy żetonowe...11
      
3. Pierwsze dni w przedszkolu...13
    
4. Posiłki...15
    
5. Metody radzenia sobie z zachowaniami trudnym...16
   5.1. Praca z zachowaniami autosymulacyjnymi...20
    
6. Technika time outu - wytyczne do stosowania i charakterystyka procedury...21
    
7. Nauka komunikacji...22
   7.1. Jak wprowadzać system pecs?...23
    
8. Trening toaletowy...23
    
9. Nauka czynności samoobsługowych...25
    
10. Nauka zabawy...27
     
11. Zajęcia indywidualne - ich przebieg i forma...28
     
12. Zajęcia grupowe...32
     
13. Praca z zachowaniami schematycznymi i rutynami...33
    13.1. Technika odwrażliwiania...34
     
14. Specyfika uczenia się dzieci z autyzmem...34
    14.1. Generalizacja...35
    14.2. Utrzymywanie posiadanych umiejętności...36
     
15. Przygotowanie dziecka do pójścia do przedszkola...36
     
16. Propozycje zabaw dla grupy, w której jest dziecko z zaburzeniami rozwoju...38

    16.1. Zabawa - Listonosz/Dostawca/Pralnia...38
    16.2. Zabawa naśladowcza - Na podłodze siedzi jeż...38
    16.3. Zabawa - Niech wstaną wszyscy...38
    16.4. Zabawa - Gra w magiczny worek...38
    16.5. Zabawa - ruchowa Samochody...38
    16.6. Zabawa - Kto ma…?...39
    16.7. Zabawa ruchowa - Stonoga...39

17. Literatura...39

1. Dziecko z całościowymi zaburzeniami rozwoju - Zespół Aspergera...41
2. Mały indywidualista, czyli przedszkolak z diagnozą zespołu Aspergera...44
   • Jakościowe nieprawidłowości w zakresie interakcji społecznych...44
     • Komunikacja pozawerbalna...44
     • Relacje społeczne...46
   • Jakościowe nieprawidłowości w zakresie wzorców porozumiewania się...49
   • Ograniczony, stereotypowy, powtarzający się repertuar zainteresowań i aktywności...51
   • Funkcjonowanie poznawcze...55
3. Strukturyzacja, wizualizacja, motywacja. Kilka praktycznych wskazówek dla nauczycieli i rodziców...56
   • Strukturyzacja czasu, miejsca, osób i działania...56
   • Kilka słów o motywacji...60
     • Kiedy nagroda nie działa?...62
     • Czy możemy wykorzystywać stereotypowe zainteresowania dziecka do motywacji?...63
     • Co zrobić, jeśli nagroda nie ma jasnych ram czasowych?...63
     • Jak długo nagradzać pozytywne zachowania dziecka?...64
     • Jakie komunikaty powinny towarzyszyć nagradzaniu dziecka?...64
     • Reakcje pozostałych przedszkolaków...64
     • Jak odraczać nagrody?...65
   • Dodatkowe wskazówki...65
4. Pomysły na zajęcia grupowe...67
   • Rozpoznaję stany emocjonalne...67
     • Ćwiczenie - Znajdź wesołka i smutasa. Kto się boi, a kto w złości połamałby wszystkie kości...67
     • Ćwiczenie - Zgaduj zgadula...67
     • Ćwiczenie - Raz i dwa minkę wyrzucę ja...67
     • Ćwiczenie - Kolorowanki...67
     • Ćwiczenie - Stop w bajeczce czas na zagadeczkę...68
     • Ćwiczenie - Co tu się dzieje zaraz wymyślę, potem podzielę się swoim pomysłem...68
     • Ćwiczenie - Moje ciało dobrze wie, jak ja dzisiaj czuję się...68
   • Poszerzam wiedzę o własnych emocjach...69
     • Ćwiczenie - Tik tak tik tak. Jaki nastrój dzisiaj mam...69
     • Ćwiczenie - Kamyczkowe minki...69
     • Ćwiczenie - Jestem wyjątkowy...70
     • Ćwiczenie - Kronika naszych nastrojów...70
     • Ćwiczenie - Buźki...70
   • Pracuję w zespole...70
     • Ćwiczenie - Mój kącik spokoju...70
     • Ćwiczenie - Skrzynia mocy i sejf na zmartwienia...71
     • Ćwiczenia - Porusz główką, moja grupko...72
     • Ćwiczenie - Niewidzialne kółko...72
     • Ćwiczenie - Hej kółeczko, powiedz mi, jak otworzyć twoje drzwi?...73
     • Zabawa - Przewodniku prowadź...73
   • Co mówi moje ciało?...74

3.4.1 Ćwiczenie - Kalambury...74

3.4.2. Ćwiczenie - Mój głos dobrze o tym wie, jak ja właśnie czuję się...74

3.4.3. Ćwiczenie - Raz, dwa, trzy minkę robisz ty!...75

3.4.4. Ćwiczenie - Posągi...75

3.4.5. Ćwiczenie - Kiedy patrzeć innym w oczy...75

3.5. Jak się zachować w różnych sytuacjach?...75

3.5.1. Ćwiczenie - Dziś w teatrze zagram ja, jak poradzić sobie mam...75

3.5.2. Ćwiczenie - Historyjki społeczne...76

3.6. Poszerzam wiedzę na temat innych...76

3.6.1. Ćwiczenie - Mniami mniami mniami mniami, dziś jesteśmy łasuchami...76

3.6.2. Ćwiczenie - Pomyśl moje słonko, jaki lubię jedzonko...76

3.6.3. Ćwiczenie - Kłębuszkowa pajęczyna...77

3.6.4. Ćwiczenie - Magiczna linia...77

3.7. Narracja i pułapki językowe...78

3.7.1 Zabawa - Od kosteczki do kosteczki opowieści różnej treści...78

3.7.2. Zadanie - Czy owoc granat może wybuchnąć?...78

3.8. Rozwijam wyobraźnię...79

3.8.1. Ćwiczenie - Kiedy główką dziś poruszę, wiadro zrobię kapeluszem...79

3.8.2. Zabawa - Ta myszka jest noskiem koteczka dużego. Nie widzę jej teraz, bo patrzę na kota całego...79

3.9. Każdy z nas jest inny - warsztat na temat inności...80

3.9.1. Ćwiczenie - Przewodniku, prowadź...80

3.9.2. Ćwiczenie - Widzę tylko trochę...80

3.9.3. Ćwiczenie - Nie słyszę...80

3.9.4. Ćwiczenie - Przyjemne w dotyku...80

Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które dotyka wszystkich sfer rozwo­ju dziecka. Dziecko autystyczne ma trudności z komunikowaniem się, w za­kresie sfery poznawczej, społecznej i emocjonalnej. Trudności te przejawiają się w różny sposób u każdego z dzieci - mogą mieć zupełnie inne umiejętno­ści, jak również inne potrzeby edukacyjne.

Dzieci autystyczne często mają trudności w komunikowaniu się z otoczeniem: nie mówią lub rozwój mowy jest nieadekwatny do wieku rozwojowego, nie rozumieją komunikatów społecznych. Mają trudności w rozumieniu złożonych poleceń, jakie kierują do niego rodzice i nauczyciele. Ponadto dzieci takie mają trudności w akceptowaniu zmian w otoczeniu, często nie wchodzą w relacje z rówieśnikami, a ich zabawa jest schematyczna.

Deficyty rozwojowe, jakie obserwujemy w autyzmie, można porównać do wielkich głazów leżących na ścieżce, jaką jest dana sfera rozwoju. Głazy te utrudniają dziecku dojście do celu, niekiedy dziecko musi iść inną drogą, niekiedy droga ta jest dłuższa niż ta, którą podążają jego rówieśnicy. Często też ominięcie głazów jest niemożliwe bez pomocy dorosłych.

Dzieci autystyczne różnią się od swoich rówieśników pod względem tego, jak postrzegają otaczający je świat. Typowo rozwijające się dzieci uczą się wielu czynności poprzez naśladowanie dorosłych. Dzieci autystyczne mają trudność w rozumieniu komunikatów społecznych, trudno jest im selekcjonować napływające ze środowiska sygnały, dlatego też w początkowym etapie życia nie uczą się poprzez obserwowanie otoczenia.

Nowe sytuacje, takie jak: pójście w nowe miejsce, spacer nową trasą, zmiana rytmu dnia - budzą w dzieciach autystycznych duży niepokój. Zaburzenia sensoryczne, np. nadwrażliwość słuchowa, niedowrażliwość dotykowa, sprawiają, że dzieci autystyczne mogą reagować gwałtownym protestem, płaczem na codzienne sytuacje, na które typowo rozwijające się dzieci nie zwracają większej uwagi.

Nauka czynności typu: trening toaletowy, samodzielne ubieranie się, samodzielne jedzenie - także przysparzają im wiele trudności. Dziecko autystyczne miewa często trudności w koncentracji uwagi, nie wykazuje także dużej ciekawości do poznawania otaczającego je świata.