Jak pomóc dziecku z dysleksją?

Dysleksja nie jest wymysłem, a realnym zaburzeniem, które wywołuje trudności w nauce pisania i czytania. Dyslektyk nie jest w stanie przyswoić wiedzy w „tradycyjny” sposób preferowany w szkołach, co skutkuje zaniżonymi ocenami, poczuciem własnej wartości i wpływa na każdy etap rozwoju dziecka. Niniejszy artykuł ma za zadanie przedstawić w praktyczny sposób, jak pomóc dziecku z dysleksją, aby mogło pokonać wszelkie trudności edukacyjne.

 

Jak pomóc dziecku z dysleksją?

Marysia to jedna z moich najzdolniejszych uczennic w klasie, ale bardzo stresuje się kiedy ma mówić na forum klasy. Zupełnie inaczej się zachowuje kiedy jesteśmy 1:1. Zauważyłam, że każdy najmniejszy stres wywołuje w niej wielką presję i strach przed tym, że nie zdoła powiedzieć tego co chciała, albo powie jąkając się czego bardzo się wstydzi i często jest przez to obiektem żartów w klasie. Jako pedagog staram się zachęcać Marysię do aktywności i otwarcia się na mówienie nawet jeżeli przychodzi jej to z trudem. Chciałabym pomóc jej lepiej radzić sobie z jąkaniem tak, żeby w końcu uwierzyła w siebie i nie zamykała w sobie kiedy zdarzy się jakieś niepowodzenie.

Kasia, nauczycielka w podstawówce, Wrocław

Co to jest dysleksja u dzieci?

Na samym początku warto zagłębić się w pojęcie dysleksji. Jest to dysfunkcja, która, jeśli zostanie zlekceważona, nieodwracalnie pozostawi po sobie ślad na całym życiu dziecka. Wbrew utartych opinii dysleksja u dzieci nie polega jedynie na myleniu podobnych do siebie liter np. p z q, albo u z n. W zależności od nasilenia zaburzenia, można zaobserwować u dyslektyka mylenie dźwięków czy niewyraźny charakter pisma, ale nie występują u niego zaburzenia natury intelektualnej, nie posiada wady wzroku i słuchu oraz ze starannością podchodzi do nauki, która mimo wysiłków nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Oprócz tego dziecko dyslektyczne charakteryzuje jeszcze kilka elementów, do których zaliczamy:

  1. Brak koncentracj
  2. Nadpobudliwość lub impulsywność
  3. Wady wymowy i przekręcanie wyrazów. Może do tego dochodzi reranie, seplenienie i jąkanie si
  4. Problemy z orientacją kierunkową 
  5. Niesprawność ruchowa/zaburzenia ruchowe – dziecko może mieć kłopot z zapinaniem guzików, używaniem sztućców czy utrzymaniem równowagi
  6. Zaburzenia pamięci – trudność w zapamiętaniu dni tygodnia lub prostych wierszyków i rymowanek
  7. Nieustalona dominacja jednej strony ciała

 

Co jest przyczyną dysleksji u dzieci? Ponieważ wiąże się ona zakłóceniami funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, naukowcy dopatrują się możliwych przyczyn w rozwoju na etapie płodowym, w genetyce oraz zaburzeniach na tle hormonalnym. 

Jak sprawdzić, czy dziecko ma dysleksję?

Na wczesnym etapie rozwoju dziecka ciężko dostrzec problemy dyslektyczne. Ponieważ dzieci dopiero uczą się wszystkiego od podstaw, dorośli nie widzą nic niepokojącego w problemach natury manualnej lub opóźnionej mowie, myśląc, że na wszystko przyjdzie czas. Owszem, w wielu przypadkach tak jest – dzieci rozwijają się w różnym i indywidualnym tempie, ale te dwa czynniki mogą być już pierwszymi symptomami dysleksji. 

W praktyce problemy dyslektyczne zaczynają być najbardziej widoczne podczas edukacji wczesnoszkolnej. Pismo i rysunki przypominające “bazgroły” oraz pozostałe objawy wymienione na początku artykułu powinny skłonić opiekunów do wizyty w poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie specjaliści wykonają szereg testów sprawdzających, które potwierdzą lub wykluczą dyslektyczną diagnozę.  

Jak pomóc dziecku z dysleksją w nauce?

Jako nauczyciel musisz pamiętać, że tradycyjne metody nauczania nie przyniosą wśród dyslektyków oczekiwanych rezultatów. Niezbędna będzie tu Twoja kreatywność, pomysłowość i elastyczność. Każde dziecko z dysleksją ma inny problem, a także charakter, co znacząco wpływa na cały proces nauki. Zacznij zatem od dobrego zmotywowania ucznia. Nie porównuj go do pozostałych uczniów, nie zmuszaj, aby na tablicy rozwiązał konkretne zadanie i nie sugeruj, że jest gorsze. Pomijając fakt, że takie podejście jest niepedagogiczne, to mocno zniechęci ucznia do jakichkolwiek działań i wysiłków. Zamiast tego uwzględnij i zlokalizuj jego mocne oraz słabe strony. To ułatwi Ci opracowanie konkretnego toku nauczania, który będzie sprzyjał pochłanianiu wiedzy. Mając już za sobą najważniejszy krok w postaci motywacji, możesz realizować kolejne. 

Podziel materiał. Dyslektyk ma trudność z zapamiętaniem lub rozumieniem partii materiału, dlatego czasem warto podzielić ją na kilka części. 

Wspomóż koncentrację ucznia. Uczniowie z dysleksją łatwo się rozpraszają, dlatego postaraj się, aby siedzieli bliżej tablicy lub Twojego biurka. Im dalej w głąb klasy, tym więcej elementów rozpraszających np. inni uczniowie, plakaty i gazetki ścienne, pozostałe widoczne pomoce dydaktyczne. 

Daj więcej czasu. Nie poganiaj ucznia, by pracował z takim samym tempem jak reszta klasy. Nie zdążył przepisać wszystkiego z tablicy? Daj mu jeszcze kilka chwil bez okazywania niecierpliwości. Ta sama zasada dotyczy egzaminów, kartkówek czy prac domowych. 

Używaj pomocy wizualnych. Ponieważ u dyslektyków zawodzi umiejętność zapamiętywania, korzystaj z metod wspomagających pamięć. Na przykład podczas zajęć używaj rekwizytów, które uczeń łatwo może skojarzyć z poruszaną tematyką. 

Rób przerwy. Aby nauczanie dyslektyka było efektywne, nie zapominaj o częstych przerwach, które wpłyną odstresowująco i pomogą mu uporządkować w głowie dotychczas przyswojony materiał. Nie dopuść do „przeładowania” informacjami. 

Uatrakcyjniaj lekcje. Całe zajęcia w formie wykładu są ciężkie nie tylko dla dyslektyków, lecz także pozostałych uczniów. Postaraj się, aby na Twoich lekcjach panowała miła atmosfera – pełna dialogów i dyskusji. Używaj do pomocy filmów, obrazów i prezentacji, które ożywią każdy poruszony przez Ciebie temat zajęć.

Zaopatrz się w konkretne narzędzia. Obecnie na rynku edukacyjno-dydaktycznym, mamy do dyspozycji wiele narzędzi przeznaczonych dla dyslektyków. Karty zadań, ćwiczenia czy książki mogą stanowić Twoją podporę na zajęciach wyrównawczych. Używając ich, wykażesz nie tylko inicjatywę, lecz także pokażesz, że naprawdę zależy Ci na postępach ucznia, co zapewne zauważy i będzie jeszcze bardziej zmotywowany do działania. 

Wspieraj rozwój mowy dziecka. Staraj się, aby uczeń pogłębiał i poszerzał swoje słownictwo na miarę swoich możliwości. Jeśli się jąka lub ma problemy z wypowiadaniem konkretnych głosek, zachęć go do regularnego powtarzania i ćwiczenia problematycznych wyrazów. Podczas tych prób na forum klasy, dopilnuj, aby uczeń nie stał się obiektem drwin kolegów, gdyż to może całkowicie zniechęcić go do brania czynnego udziału w zajęciach i pogłębić istniejące kompleksy. 

Oprócz tego, aby cała praca wykonywana na zajęciach nie poszła na marne, powinna być kontynuowana w domu. Zachęć rodziców, aby ćwiczyli ze swoimi pociechami i wskaż, jakie korzyści to przyniesie. Oczywiście, aby ułatwić opiekunom nauczanie w warunkach domowych, warto polecić im konkretny zestaw ćwiczeń. Narzędziem dydaktycznym opracowanym z myślą o współpracy nauczyciel-rodzic, jest Terapia dysleksji. Grafomotoryka. Zawiera rozmaite karty pracy, które mają na celu kształcenie grafomotoryki dziecka w łatwy i przyjazny sposób. Atrakcyjne ćwiczenia połączone z rysunkami, rebusami i obrazkami, sprawią, że dzieci z przyjemnością poświęcą swój pozalekcyjny czas na ich wykonanie, a rodzice będą mieć pewność, że ich pociechy szlifują prawidłowe umiejętności. 

Bibliografia:

  1. Terapia dysleksji. Rozwój mowy i języka, Justyna Gasik , Praca zbiorowa pod redakcją Ireny Sosin, Wydawnictwo Forum. 
  2. Uczeń z dysleksją w domu poradnik nie tylko dla rodziców, M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Rożyńska.
  3. Uczeń zdolny z dysleksją, Krystyna Sochacka. 
  4. Strategia działań wobec ucznia z grupy ryzyka dysleksji, Jolanta Rafał-Łuniewska, ORE.
  5. Metody rozpoznawania ryzyka dysleksji u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wspomaganie rozwoju dziecka dla zapobiegania specyficznym trudnościom w uczeniu się, Małgorzata Rożyńska, Warszawa 2010