Umiejętny nauczyciel nie tylko przekazuje wiedzę, lecz także podpowiada jak prawidłowo ją przyswoić, zapamiętać i wykorzystać. To od niego w dużej mierze zależy, czy uczeń pomimo trudnych tematów, zagadnień i własnych słabości, będzie nieprzerwanie pokonywał edukacyjne bariery. Wspomaganie rozwoju dziecka obejmuje zatem wiele dziedzin (w tym wskazanie mu praktycznych metod nauki) Przyjrzyjmy się niektórym z nich. 

Jak efektywnie się uczyć?

To częste pytanie pojawiające się w głowach uczniów i rodziców, którym szczególnie zależy na wynikach w nauce swoich dzieci. Od nich bowiem zależy wybór kolejnej szkoły, kierunek kariery zawodowej, a co za tym idzie stabilizacja finansowa w dorosłym życiu. Ta mimowolna presja może niestety znacznie utrudniać naukę. Dlatego, aby była ona efektywna, należy zadbać o otoczenie, w którym uczy się dziecko. 

Przestrzeń szkolna jest zróżnicowana i nie zawsze sprzyja efektywnej nauce. Niewygodne krzesełka, małe pomieszczenie, wiele elementów rozpraszających to częste realia polskich szkół. Jednak dobry nauczyciel może sprawić, że sala zajęć stanie się przyjemniejszym miejsce w odbiorze wiedzy. Warto, aby na ścianach klasy widniały materiały dydaktyczne, natomiast mini wystawy rysunków czy barwne kalendarze faktycznie cieszą oko i zamaskują niedoskonałości ścian, ale mogą także rozpraszać uczniów, dlatego lepiej sprawdzą się na korytarzu szkolnym i bibliotece. 

W domu podczas nauki warto przypomnieć rodzicom, że efektywnej nauce sprzyja cisza, spokój oraz stały schemat odrabiania lekcji – najlepiej, gdy dziecko robi to o tych samych porach. Już takie drobne zabiegi znacznie podniosą jakość przyswajania wiedzy i przyczynią się do efektywności nauki. 

Oprócz tego warto zadbać o emocje dziecka. Podekscytowanie, wzburzenie, złość, przygnębienie czy też inne, silne emocje wręcz blokują odbiór przez umysł wszelkich informacji. Jeśli zatem nauczyciel zauważy, że uczeń jest niespokojny lub ewidentnie nie może się skupić, powinien okazać mu wyrozumiałość i pomóc się wyciszyć. Niektóre szkoły przewidują do tego specjalne pomieszczenia czy wydzielone strefy, gdzie dziecko może spędzić określoną ilość czasu, zanim wróci na zajęcia. 

Metody efektywnej nauki uwzględniają również pochwały i motywowanie ucznia. Nauczyciel nie powinien patrzeć na dziecko jedynie z pozycji wymagań. Dobry trener nie tylko opracowuje intensywny plan treningowy sportowca, lecz także uwzględnia w nim czas na odpoczynek czy relaks. Mimo że nauczyciel musi zrealizować narzucony odgórnie plan edukacji, nie powinien pędzić z materiałem i nie traktować go jako jedyny wyznacznik. Warto, aby lekcje miały formę wspólnej dyskusji, a nie tylko wykładu, który może doprowadzić do tego, że uczniowie zaczną bujać w obłokach. 

Mówi się, że szkoła poprzez określony schemat nauczania zabija kreatywność, która jest niezbędna podczas efektywnej nauki. Aby do tego nie dopuścić, nauczyciel powinien pozwolić uczniom szukać własnych, równie dobrych rozwiązań. Niejednokrotnie jest to widoczne podczas działań matematycznych. Jeśli nauczyciel przedstawia sposób rozwiązania zadania, a uczeń „wynalazł” inną metodę, dającą prawidłowy wynik, nie należy go zmuszać, aby postępował zgodnie z nauczycielskim wzorem. Nie jesteśmy robotami i każdy przyswaja wiedzę na własny sposób. 

Techniki efektywnej nauki

Efektywna nauka może obejmować również wiele technik nauczania, które znane są ludzkości od czasów starożytnych. Techniki efektywnego uczenia się (mnemotechniki) można dowolnie modyfikować i dostosowywać do określonych warunków. Oto kilka z nich:

1. Mapa myśli lub skojarzeń – brzmi niezwykle twórczo i polega na wyszukiwaniu skojarzeń pomiędzy konkretnymi wiadomościami. Można do tego używać obrazów i dźwięków. 

   

2. Rymowanie, śpiewanie i recytowanie – nie bez przyczyny wiele dorosłych osób pamięta hasło „Pamiętaj chemiku młody, wlewaj zawsze kwas do wody”, albo „Kwiecień plecień, bo przeplata: trochę zimy, trochę lata”. Te pozornie proste rymowanki przekazują ważne lekcje na temat otaczającego świata czy zasad chemii, a co ważniejsze utrwalają wiedzę niemal na całe życie. Takich przykładów jest bardzo wiele, wystarczy je umiejętnie wykorzystać. 
3. Ścieżki pamięci – ta metoda szczególnie sprawdzi się w warunkach domowych. Wystarczy na kartkach umieścić informację, szkic lub rysunek i zawiesić w różnych miejscach domu. Uczeń podczas całego dnia będzie „napotykał” wcześniej przygotowane informacje i podświadomie je utrwalał. Ta technika jest niezwykle pomocna przed sprawdzianami i kartkówkami.  
4. Realizm postaci – niniejsza technika stanie się pomocna podczas nauki lektur, historii czy wiedzy o ważnych postaciach. Zamiast suchego przyswajania informacji, że ktoś urodził się w X roku, warto wyobrazić sobie, jakie to były czasy i jak mogło wyglądać otoczenie bohaterów. „Urealnienie” postaci, ożywienie ich uczuć czy doznań pobudzi wszystkie zmysły ucznia, a efektywna nauka stanie się codziennością.  

Sposoby na obopólną efektywną naukę

Aby nauczyciel mógł rozwijać umiejętność przekazywania wiedzy i nauczać w sposób efektywny, może zapoznać się z Poradnikiem efektywnego nauczania. Poruszono w nim tematykę z dziedziny neuronauk, przedstawiono scenariusze zajęć, które ułatwią uczniom zapamiętywanie przekazywanych informacji i wskażą nauczycielowi przy pomocy jakich metod zaangażować ich podczas zajęć. To pomocne opracowanie stanie się narzędziem, które przyniesie niewymierną liczbę korzyści nauczycielom i uczniom. 

Podsumowując, efektywne nauczanie to współpraca nauczyciela i ucznia, która musi być podyktowana wspólnym celem, zrozumieniem i chęcią do działania. 

Bibliografia:

1. Skuteczne nauczanie, motywowanie i aktywizowanie uczniów, Metody i narzędzia aktywizujące, Maciej Błaszak , Małgorzata Budzik, Wydawnictwo Forum Media.
2. Poradnik efektywnego nauczania, Materiały dla nauczycieli do pracy z uczniami, Magdalena Goetz, Wydawnictwo Forum Media. 
3. Wolność dziecka z Marią Montessori, Wydawnictwo PWN.
4. Sorry, memory? Poznaj najlepsze metody zapamiętywania, Tomasz Siechniweicz, Wydawnictwo Psychoskok.
5. Metody efektywnej nauki, Karolina Misztal, Sylwia Paluch Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
6. Poszukiwanie sposobu efektywnego uczenia się, Beata Kamińska-Kłos Wydział Edukacji Muzycznej UKW W Bydgoszczy.