Wiek przedszkolny to okres dynamicznego rozwoju dziecka. Na tyle intensywnego, że faktyczny progres dokonuje się w dużej mierze sam. Co nie oznacza, że nie można, a czasem nawet nie trzeba pomóc dziecku w osiągnięciu kolejnych kamieni milowych! Szczególnie że zmiany, jakie powinny zajść, mają niebagatelny wpływ na osobowość w późniejszych latach, a nawet w dorosłości.
Należy pamiętać, że każde dziecko rozwija się swoim rytmem i we własnym tempie. Dlatego tak ważna jest indywidualizacja i dopasowanie zadań do konkretnego przedszkolaka.
Prawidłowe środowisko rodzinne jest komponentem zewnętrznym mającym największy wpływ na postępy. Na drugim miejscu znajduje się środowisko przedszkolne. Do zadań przedszkola należy wspomaganie rozwoju dziecka z wielu stron.
Nie sposób nie zgodzić się z M. Tyszkową, która twierdziła, że najważniejszym osiągnięciem wieku przedszkolnego jest dążenie do samodzielnego i odpowiedzialnego podejmowania różnych działań. Dlatego podstawowymi czynnościami podejmowanymi przez przedszkole powinno być nieustanna obserwacja potrzeb rozwojowych i psychofizycznych możliwości dziecka oraz tworzenie warunków i działań w kierunku rozpoznanych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych. Organizowanie takich czynności może mieć miejsce w grupie albo indywidualnie.
W rozwoju przedszkolaka wzajemnie przeplatają się sfery rozwoju intelektualnego, emocjonalnego oraz ruchowego.
Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, najprawdopodobniej w wieku przedszkolnym zwiększy poziom aktywności. Współgra to z szybkim rozwojem kośćca. Dlatego tak ważna jest odpowiednia zbilansowana dieta i suplementowanie witaminą D ewentualnych niedoborów, ale także duża ilość systematycznych ćwiczeń.
W tym wieku rozwój fizyczny nie zachodzi w sposób równomierny. Zmiany są zróżnicowane i nasilają się między 4-5 rokiem życia dziecka. Istnieją także pewne zwiastuny nieprawidłowego dojrzewania, które mogą nas zaniepokoić:
W dzisiejszych czasach rozwój ruchowy bywa często zaniedbywany, paradoksalnie dlatego, że duży nacisk kładzie się na rozwój intelektualny. Popularne stają się dodatkowe zajęcia z języka angielskiego, szkoła muzyczna – na ćwiczenia brakuje więc czasu. W dodatku dzieci coraz częściej do przedszkola oraz na zajęcia dodatkowe dowożone są samochodem. A przecież bez prawidłowego rozwoju ruchowego nie ma co myśleć o prawidłowym wzroście w innych sferach.
Jeśli więc chodzi o prawidłowe wspomaganie ruchowe, warto przede wszystkim zachęcać dziecko do nieskrępowanej aktywności fizycznej. Najlepiej aby jak najczęściej odbywała się ona na świeżym powietrzu, co wzmocni odporność podatnego na choroby przedszkolaka. Dziecko ubieramy w strój, który może bez większej szkody ubrudzić. Skakanie, szybki chód, wspinanie się, przewroty – to wszystko sprzyja także rozwojowi integracji sensorycznej.
Nie zapomnijmy o ćwiczeniu motoryki małej. Tu przydadzą się zajęcia doskonalące sprawność manualną dziecka, takie jak: darcie kolorowego papieru na małe części i tworzenie wydzieranek, nawlekanie koralików na sznurek, wycinanie nożyczkami oraz zapinanie i rozpinanie guzików.
Rozwój intelektualny jest skorelowany z rozwojem fizycznym. Przedszkolak, bawiąc się, poznaje nowe przedmioty oraz znaczenia, „uczy się ich”, a także zaczyna odróżniać je pod kątem znaczenia i cech.
W wieku przedszkolnym dynamicznie rozwija się mowa. Zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym. Ilościowym, gdyż dziecko znacznie poszerza swój zasób słów. Jakość mowy to przede wszystkim budowanie coraz dłuższych i poprawniejszych pod kątem form gramatycznych zdań. Prócz tego mowa staje się coraz wyraźniejsza.
Nauka mowy wpływa także na pamięć – mimo że ta wciąż jest najczęściej mimowolna i skoncentrowana na silniejszych bodźcach. Myślenie dziecka ma w tym wieku charakter konkretno-obrazowy, czyli opiera się na wyobrażeniach, zarówno odtwórczych, jak i wytwórczych.
Przedszkolak cechuje się ciekawością świata. Niektórzy wiek przedszkolny nazywają wręcz „wiekiem pytań”. Stąd charakterystyczne „A dlaczego?” powtarzane po prawie każdej nowej informacji.
Na co warto zwrócić uwagę, chcąc wspomagać rozwój intelektualny dziecka?
Panowanie nad emocjami to ważny komponent życia w społeczeństwie, dlatego rozwój emocjonalny nazywany jest także społecznym. Nie ma jednak co oczekiwać, że dziecko w wieku przedszkolnym będzie sobie radziło z emocjami. Szczególnie że są one w tym czasie bardzo zmienne, choć już 5-6 latek potrafi je zrozumieć i uczy się nad nimi panować.
Czynności przedszkolaka często nacechowane są ekspresją: śmiechem, radością, gniewem czy strachem. Ważne jest, by nazywać razem z nim te emocje i rozmawiać o nich, dzięki czemu dziecko powoli się ich uczy i potrafi poznać, kiedy nadchodzą.
Świat dziecka w wieku przedszkolnym skupia się w jego umyśle głównie na nim – jest to charakterystyczny dla tego okresu egocentryzm. Wchodząc w rozmaite sytuacje społeczne, przedszkolak uczy się nawiązywać relacje oraz podporządkować swoje emocje wymaganiom otoczenia.
W jaki sposób pomóc dziecku w wieku przedszkolnym wykształcić w przyszłości odporność emocjonalną?
Pamiętajmy, że wiek przedszkolny to nie tylko czas przygotowywania się do wyzwań szkolnych, ale i kształcenie komponentów rozwoju potrzebnych w dorosłym życiu! Dlatego zadbajmy, aby te komponenty rozwijały się prawidłowo. A w razie problemów konsultujmy się ze specjalistą.
