Jak pracować z uczniem słabowidzącym? 

Uczeń słabowidzący jest ewidentnie uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zatem standardowe przekazywanie wiedzy czy metody nauczania nie spełnią tu swojej roli. Jako nauczyciel musisz dostosować formy przekazywania wiedzy do możliwości dziecka, ale nie zawsze jest to łatwe. Nie wystarczy tylko ucznia słabowidzącego posadzić w pierwszej ławce. Trzeba zaangażować jego pozostałe, prawidłowo funkcjonujące, zmysły do gotowości przyjmowania pokaźnej ilości informacji. Wymaga to wcześniejszego przygotowania, przeanalizowania barier, które uczeń musi pokonać, a dodatkowo należy brać pod uwagę jego osobowość oraz chęć współpracy. 

Książka Zajęcia z uczniami słabowidzącymi stanowi doskonałą pomoc dla nauczycieli, gdyż wskazuje jak motywować skutecznie ucznia słabowidzącego i wzbudzać w nim ciekawość, która będzie bodźcem chęci poznawczej. Dodatkowo podpowiada jak wzmagać koncentrację uwagi, a scenariusze zajęć dostosowane do poziomu edukacyjnego, będą przydatnym narzędziem, które można zmodyfikować podczas zajęć lekcyjnych.  

Mając wiedzę teoretyczną jak pracować z uczniem słabowidzącym, nauczyciel powinien przyjrzeć się indywidualnym potrzebom konkretnego dziecka. Niezbędna w tej kwestii jest rozmowa z rodzicami i zapoznanie się z orzeczeniem o potrzebach kształcenia wydanego przez specjalistę. Dokładne zrozumienie wady wzroku ucznia i trudności, z jakimi boryka się w środowisku domowym, ułatwi dopasowanie i dostosowanie środowiska szkolnego do jego możliwości. 

Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź artykuł: Kolorowe eksperymenty naukowe

Uczeń słabowidzący w szkole – możliwe trudności 

W zależności od rodzaju i intensywności wady wzroku uczeń może borykać się z różnymi trudnościami, jednak do najczęstszych należą:

• trudność z długotrwałym skupieniem się i zachowaniem koncentracji.
• zaburzenia z zakresu orientacji przestrzennej. 
• brak pamięci wzrokowej, co powoduje mylenie liter i figur o zbliżonym kształcie.
• przestawianie liter i wyrazów. 
• zniecierpliwienie i rozdrażnienie.
• trudność w zrozumieniu czytanego tekstu. 
• wolne czytanie. 
• trudności w pisaniu spowodowane zakłóconą koordynacją wzrokowo-ruchową. 
• zaniżona samoocena.
• trudność w nawiązywaniu kontaktów i relacji z rówieśnikami. 

Oczywiście to nie wszystkie problemy i specyfika trudności, z jakimi możesz się zmierzyć jako nauczyciel, ale stanowią one bazę na podstawie której możesz stworzyć skuteczny i praktyczny scenariusz zajęć. 

Uczeń słabowidzący – nauczycielska rewalidacja

W przypadku ucznia słabowidzącego nauczyciel nie może jedynie przekazywać wiedzy. Musi zadbać o szereg innych elementów, które wpływają na jakość przekazu informacji. Przeanalizujmy je wspólnie. 

1. Uczeń słabowidzący i rówieśnicy. Konieczne jest zapewnienie integracji klasy ponad podziałami i barierami. Warto poinformować uczniów o potrzebach słabowidzącego kolegi lub koleżanki oraz rzeczach, które negatywnie na niego wpływają. Dzięki szczerej rozmowie o wzajemnych potrzebach, różnicach i problemach możesz wzbudzić w uczniach naturalną empatię i chęć pomocy słabowidzącemu dziecku, dzięki czemu uczniowie nauczą się ze sobą współpracować i się rozumieć. Możesz w tym celu wykorzystać godzinę wychowawczą lub zajęcia dodatkowe. 
2. Uczeń słabowidzący i miejsce do nauki. Mimo że możliwości szkolne mogą być ograniczone, postaraj się znaleźć w klasie miejsce idealne dla słabowidzącego ucznia. Jeśli ma światłowstręt, posadź go daleko od okna, a jeśli potrzebuje dodatkowego źródła światła, znajdź mu miejsce, w którym jego źródło jest najbardziej intensywne. 
3. Uczeń słabowidzący –  dostosowanie wymagań. Pamiętaj, by ucznia słabowidzącego traktować ulgowo, ale nie inaczej niż resztę klasy. Zakres tematyczny obowiązuje go tak samo jak innych uczniów i nie powinien go pomijać. Daj mu jednak więcej czasu na przeanalizowanie tekstu, informacji czy danego zadania.
4. Uczeń słabowidzący – pomoce dydaktyczne. Pokaz slajdów czy barwne zdjęcia mogą nie spełnić swojej funkcji w przypadku słabowidzącego ucznia. Zamiast nich wskaż uczniowi jak praktycznie może korzystać z e-booków, lub zezwól na użycie dyktafonu podczas lekcji. Nagranie będzie mógł odtworzyć w domu, podczas odrabiania pracy domowej i ułatwi mu to wywiązywanie się z uczniowskich obowiązków. Prócz tego pomocą dydaktyczną będzie Twoja wyobraźnia i obrazowy sposób mówienia. Im ciekawsze i szczegółowe będzie to, co mówisz, tym uczeń lepiej sobie wizualizuje przekazywane informacje i bardziej się koncentruje. W przypadku zdjęć postaw na kontrast i prostotę. Ilustracje na ciemnym tle lub ciemne kontury na jasnym tle, będą zdecydowanie lepiej widoczne dla ucznia, niż wielobarwne obrazy.  
5. Uczeń słabowidzący –  karty pracy. Przygotuj uproszczone karty pracy z większą czcionką. Dzięki temu uczeń będzie mógł wykonać samodzielnie ćwiczenia i czuć się komfortowo. Pamiętaj, by zadbać o jakość druku – by litery nie były rozmazane i miały wyraźny kontur. Powtarzaj polecenia i dopytuj, czy uczeń je zrozumiał i czy widzi informacje zawarte na karcie pracy. 
6. Uczeń słabowidzący – metody pracy. Słabowidzący uczeń szybciej się męczy, dlatego zadbaj o odpowiednią ilość i długość przerw, podczas których będzie mógł zregenerować siły i umysł. Nie poganiaj ucznia, by nadążył za resztą klasy. To wywoła tylko nerwową atmosferę i niepotrzebny stres. Jeśli uczeń zostaje w tyle, poświęć mu więcej uwagi i zobacz, w którym momencie się „zagubił”, a następnie zgodnie z jego tempem, pomóż mu nadgonić wątek. 

Cała metodyka pracy z uczniem słabowidzącym będzie wymagać od Ciebie delikatności, zrozumienia, cierpliwości i empatii. Oczywiście nie chodzi o to, by obchodzić się z nim jak z jajkiem i nie wymagać tego samego co od innych uczniów. Najistotniejsze jest obranie innej drogi motywacyjnej, podczas której uczeń będzie rozumiał swoje obowiązki i powinności, ale jednocześnie będzie czuł Twoje wsparcie. Dzięki temu będzie kształtował swoją odporność psychiczną i dążył do samodoskonalenia, na miarę swoich możliwości. 

Bibliografia:

1. Ogólne Wskazówki Do Pracy Na Lekcji Z Uczniem Słabowidzącym, Dorota Frankiewicz. 
2. Wielozmysłowe Poznawanie Świata, Wydawnictwo Forum Media. 
3. Wsparcie Ucznia Niewidomego I Słabowidzącego W Procesie Szkolnej Edukacji, Emilia Śmiechowska-Petrovskij. 
4. Uczeń Z Dysfunkcją Wzroku W Szkole Ogólnodostępnej, Joanna Iza Belzyt, Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej Nr 14/2014. 
5. Wspomaganie Uczniów Z Dysfunkcją Wzroku W Szkołach Ogólnodostępnych, Biuro Ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego. 2010. 
6. Dostosowanie Miejsca Pracy Do Potrzeb Ucznia Z Dysfunkcją Wzroku, Anita Kujawińska    
7. Wskazania Metodyczne Do Pracy Z Dzieckiem Z Uszkodzonym Wzrokiem W Warunkach Szkoły Ogólnodostępnej, Milena Nazarczuk.