Od nauczycieli wymaga się ciągłego poszerzania wiedzy i właściwego podejścia do uczniów. Z tego powodu należy zwrócić szczególną uwagę na różnice między kompetencjami zawodowymi osoby zaangażowanej w proces edukacji w przedszkolu i podstawówce. O czym pamiętać? Jakie kompetencje musi zdobyć nauczyciel przedszkola?
Wybierając kierunek studiów i zawód, zwracamy uwagę nie tylko na zarobki. Mówiąc o pedagogice i nauczaniu, wiele osób wspomina również powołanie, które pozostaje nie bez znaczenia w przypadku pracy z dziećmi i uczniami. Jeśli pracując, spełniamy swoją pasję, minimalizujemy ryzyko narastania wraz z upływem czasu frustracji, a także zwiększamy szansę na swój rozwój, co zdecydowanie przełoży się na sposób nauczania.
Bycie nauczycielem z pasją niesie zaskakujące korzyści również dla wychowanków. Właściwe podejście owocuje w harmonijnym rozwoju i wynikach nauki, szczególnie gdy mowa o uczniach ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Chcąc zostać nauczycielami przedszkolnymi lub szkolnymi, musimy przede wszystkim rozróżnić funkcje tych zawodów. W przypadku tych pierwszych do najważniejszych zadań należą:
Do obowiązków nauczycieli szkolnych należą:
Jak widzimy, nauka rozróżniania własnych emocji i radzenia sobie z nimi jest kluczowa na każdym etapie życia dziecka. Ich rola w procesie uczenia się jest znacząca, a każdy nauczyciel powinien zdawać sobie z wpływu frustracji, radości, smutku czy złości na kierunek edukacji. Zagłębmy się w ten temat z artykułem: Rola emocji w procesie uczenia się. Jak nauczyciele mogą wspierać rozwój emocjonalny swoich uczniów?
W obydwu przypadkach – szkolnym i przedszkolnym – nauczyciele odgrywają kluczową rolę w rozwoju dzieci i uczniów, ale ze względu na różnice w wieku dzieci i w celach edukacyjnych, ich funkcje są dostosowane do specyficznych potrzeb grupy, z którą pracują.
O nauczycielu przedszkolnym często mówi się jak o opiekunie, który czuwa nad bezpieczeństwem dzieci w czasie ich zabawy. Tymczasem praca na poziomie przedszkolnym jest niezwykle wymagająca i nie każdy może (A nawet powinien) ją wykonywać. Aby pracować jako nauczyciel przedszkola, zazwyczaj wymagane są określone kwalifikacje zawodowe, które mogą się różnić w zależności od kraju, regionu lub instytucji edukacyjnej. W większości przypadków wymagane jest jednak ukończenie odpowiedniego kierunku studiów związanych z edukacją przedszkolną lub wczesnym dzieciństwem. Może to być licencjat lub magisterium z pedagogiki przedszkolnej, wczesnej edukacji, pedagogiki wczesnoszkolnej lub pokrewnego kierunku.
Zdarza się, że nauczyciele przedszkolni muszą uzyskać specjalne certyfikaty lub licencje, które potwierdzają ich kompetencje w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. W trakcie nauki konieczne jest odbycie stażu lub praktyk zawodowych w przedszkolu bądź podobnych placówkach edukacyjnych.
Ponadto nauczyciele przedszkolni powinni posiadać wiedzę na temat psychologii rozwojowej dzieci w wieku przedszkolnym, metod nauczania stosowanych w tym wieku oraz umiejętności pracy z małymi dziećmi. Wymagane są umiejętności komunikacyjne, empatia, cierpliwość i zdolność do tworzenia przyjaznej i wspierającej atmosfery w przedszkolu.
Patrząc na te końcowe wymagania warto podkreślić, że nie każdy pomimo świetnego wykształcenia i kwalifikacji edukacyjnych może im sprostać. Dzieci okresu przedszkolnego to szczególnie wymagająca publika, która w wyniku naturalnego rozwoju może wywoływać w dorosłych skrajne emocje. Niezbędne jest zatem dostrzeganie w swoim zawodzie misji i radości z kształtowania wzrastających pokoleń. Nauczyciel przedszkolny jest kimś więcej niż opiekunem. Rodzice powierzają mu niezwykłą dozę zaufania – zwłaszcza jeśli ich pociechy zmagają się z trudnościami rozwojowymi tj. opóźnioną mową, spektrum autyzmu. Nauczyciel musi zatem empatycznie podchodzić do dzieci jak i ich rodziców, współpracując i realizując konkretne cele rozwojowe, a to wymaga zaangażowania i odporności psychiczno-emocjonalnej.
Nauczyciel przedszkolny powinien również być zaznajomiony z odpowiednimi programami nauczania, które uwzględniają cele edukacyjne i treści odpowiednie dla dzieci w wieku przedszkolnym. Niezbędna jest też wiedza na temat higieny, bezpieczeństwa oraz zdrowego stylu życia z uwzględnieniem potrzeb najmłodszych.
Podobnie jak w przypadku zawodu nauczyciela przedszkolnego, jeśli chcemy zajmować się edukacją dzieci w szkole podstawowej, musimy zdobyć odpowiednie kompetencje. Konieczne jest wykształcenie wyższe kierunkowe, na przykład pedagogiczne, psychologiczne lub humanistyczne. Jeśli zależy nam na nauce konkretnego przedmiotu, powinniśmy zdecydować się na studiowanie go ze specjalizacją nauczycielską. Ponadto niezwykle ważne są także umiejętności interpersonalne.
Ucząc starsze dzieci i nastolatków, musimy wykazywać się empatią, zrozumieniem oraz cierpliwością, ale i dobrą obserwacją. Kluczowa jest też zdolność pracy z uczniami o różnych potrzebach, możliwościach, a także dziećmi zmagającymi się z zaburzeniami, schorzeniami czy pochodzącymi z rodzin dysfunkcyjnych. Nauczyciel w szkole podstawowej nie powinien poprzestawać jedynie na przekazywaniu wiedzy. Tworząc zdrową relację partnerstwa uczy dzieci społecznych norm, szacunku i pragnie ich odpowiednio ukierunkować. To wymaga samozaparcia i szczerego zainteresowania ze strony nauczyciela. Powinien on również wystrzegać się „szufladkowania” dzieci czy patrzenia na nie przez pryzmat – „naturalnych” – ludzkich uprzedzeń i stawiać realne wymagania zarówno edukacyjne jak i rozwojowe.
Znamy już kwalifikacje nauczycieli przedszkola i szkół podstawowych. Pamiętajmy jednak, że konieczne jest śledzenie nowych metod nauczania, badań dotyczących rozwoju dzieci oraz ewolucji praktyk edukacyjnych. Przed podjęciem pracy, jak i w jej trakcie, dobrze jest też zapoznać się z lokalnymi przepisami, aby spełnić odpowiednie standardy już na początku swojej drogi. Nauczyciel i szkoła powinni niczym tandem podążać w tym samym kierunku, dlatego oprócz ogólnych norm, zapoznaj się z dokładnymi wytycznymi placówki i Dyrekcji. Niektóre jednostki edukacyjne, ze względu na specyfikę środowiska, ilości dzieci o konkretnym profilu tj. potrzebach edukacyjnych, pochodzeniu, mogą ująć w regulaminie nowe/ukierunkowane cele, jakie należy włączyć w codzienną edukację. Nie bądź zatem biernym pedagogiem, a wychodź naprzeciw swoim wychowankom, by mogli czerpać radość z nauki i poznawania świata.
Jeśli dopiero rozpoczynasz swoją przygodę z kierunkiem nauczyciela, koniecznie zapoznaj się z treścią artykułu: Nauczycielu! Czy jesteś gotowy na rozpoczęcie roku szkolnego? Wyjaśniamy tam, od czego zacząć i jakie przygotowania wdrożyć, aby pod natłokiem obowiązków o niczym nie zapomnieć i zadbać o dobry początek relacji.
Szkoła, nauczyciele i uczniowie — pamiętajmy, że to trio może doskonale ze sobą współpracować i czerpać wzajemną radość z wykonywanych obowiązków.
