Szukając odpowiedniej definicji, możemy natknąć się na informację, że zaburzenie integracji sensorycznej u dzieci (inaczej zaburzenia SI) to dysfunkcja w odczuwaniu i rozumieniu bodźców zmysłowych. Obejmują system czuciowy, węchowy, smakowy, słuchowy, wzrokowy, a także zmysł równowagi. Układ nerwowy dziecka z zaburzeniami SI nie potrafi prawidłowo porządkować bodźców i upośledza wrażliwość sensoryczną obniżając ją lub nadmiernie nasilając. 

Zaburzenia integracji sensorycznej niejednokrotnie wpływają na rozwój mowy. Mogą ją opóźniać lub utrudniać jej postępy, a co za tym idzie wpływać na cały okres przedszkolno-szkolny dziecka. Książka Ćwiczenia i zabawy sensoryczne stymulujące rozwój mowy jest uniwersalną pomocą dydaktyczną, która wspomoże rozwój mowy dziecka zarówno w okresie przedszkolnym, jak i szkolnym. Łatwy przekaz i gotowe scenariusze uwzględniające ćwiczenia oraz zabawy staną się atrakcyjną formą edukacji. Mają za zadanie stymulować wszystkie zmysły dziecka, co przełoży się na jego chęć wyrażania emocji i kształtowanie mowy. Oprócz tego książka zawiera wskazówki informujące jak zniwelować pozostałe objawy i “skutki uboczne” zaburzeń sensorycznych.

Zaburzenia integracji sensorycznej objawy

Zaburzenia integracji sensorycznej u 3-latka będą objawiać się w inny sposób niż u 10-latka, dlatego poniższe informacje należy dopasować zgodnie z wiekiem dziecka i uwzględnić poziom zaburzenia SI.

Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej w przedszkolu może unikać wielu zabaw – szczególnie kontaktowych – oraz sprawiać wrażenie wycofanego. Zaburzenie integracji sensorycznej u dzieci wieku szkolnym mogą przypominać okres buntu i zagrożenia niedostosowaniem społecznym, dlatego niezbędna jest prawidłowa diagnoza, aby udzielić trafnej, skutecznej i szybkiej pomocy. Jako nauczyciel lub rodzic powinieneś być czujny, gdy ponadto pojawią się inne problemy:

• szczególna nadwrażliwość na bodźce – dziecko staje się poddenerwowane, gdy słyszy głośne dźwięki (muzyka, dźwięk wydawany przez urządzenia domowe np. odkurzacz lub mikser), preferuje noszenie tylko określonych ubrań (ma upodobania do konkretnych tkanin). 
• obniżona wrażliwość na bodźce – uczeń lubi silne doznania tj. mocne przytulenie, nie odczuwa bólu podczas uderzeń lub upadków, podczas pisania czy kolorowania bardzo mocno dociska do kartki narzędzie pisarskie. 
• nadpobudliwość ruchowa – dziecko nie jest w stanie usiedzieć w miejscu. Często myli się jego żywotność z ADHD lub mianuje “żywym srebrem”. Jednak przy zaburzeniach SI ruchliwość wynika z potrzeby ciągłych doznań, które dziecko akceptuje. 
• agresja i impulsywność – nieumiejętne przetwarzanie bodźców prowadzi do dezorientacji dziecka, które może być nimi przytłoczone i nie potrafi poradzić sobie z ich kumulacją. 
• opóźnienia ruchowo-wzrokowe –  dziecko ma tendencje do potykania się, ma problemy z wycinaniem, rysowaniem po śladzie, ołówek i sztućce trzyma w sposób niepoprawny i dla wielu innych osób niewygodny. 
• wybredność – uczeń nie lubi próbować nowych, nieznanych dla siebie potraw. Unika niektórych konsystencji dań o budyniowatej strukturze. Element ten często jest mylony z byciem niejadkiem. 

Oprócz tego zaburzenia sensoryczne wiążą się z obciążeniem psychiczno-emocjonalnym dziecka, Dlatego, że nie potrafi wpasować się w otoczenie czy zrozumieć swoich potrzeb, może mieć obniżone poczucie własnej wartości i przejawiać stany wzmożonego skutku (przyczyniające się do rozwoju depresji).

Patrząc na liczne objawy zaburzeń SI i trudności, które się z nimi wiążą, nasuwa się pytanie, czy zaburzenia sensoryczne są uleczalne? Odpowiedź nie jest jednoznaczna, a wszystko zależy od ich nasilenia i głównej przyczyny ich powstania. Mogą należeć do nich:

• W okresie płodowym cukrzyca, stres i nadciśnienie tętnicze matki, nadużywanie przez nią alkoholu lub brak odpowiedniej ilości minerałów. 
• W okresie noworodkowym urazy, przedłużająca się żółtaczka, pobyt w inkubatorze, mikrowylewy lub narodziny poprzez cesarskie cięcie.
• W okresie niemowlęcym rozwijanie się w otoczeniu ubogim w bodźce, późne rozpoczęcie chodzenia, negatywne reakcje na stosowane leczenie. 

Oczywiście przyczyn może być znacznie więcej, jednak wymieniliśmy najczęściej uwzględniane przez lekarzy i specjalistów. 

Chcesz lepiej poznać ten temat? Sprawdź nasz artykuł: Kolorowe eksperymenty naukowe

Zaburzenia integracji sensorycznej – jak pomóc?

Niezbędna jest rehabilitacja pod okiem specjalisty, który, rozpatrując dokładnie przypadek dziecka, dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń. Najczęściej rehabilitacja obejmuje wykorzystanie zabawek (np. piłek) o zróżnicowanej powierzchni i strukturze oraz ćwiczenia z udziałem rodzica. Czas trwania rehabilitacji również jest określany przez lekarza, ale pamiętajmy, że człowiek potrzebuje doznań sensorycznych nieprzerwanie, a rehabilitacja dziecka z zaburzeniami SI ma jedynie “naprowadzić” jego układ nerwowy na prawidłowy tok przetwarzania bodźców. Rodzice chcąc wspomóc rozwój sensoryczny dziecka w sposób praktyczny, mogą wykorzystać specjalistyczne pomoce dydaktyczne m.in. Stymulowanie rozwoju i wspieranie Integracji Sensorycznej u dzieci do 3. roku życia lub Zabawy stymulujące rozwój SI dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, dostępne na stronie naszej księgarni. 

Edukacja dziecka z zaburzeniami SI 

Dzieci z zaburzeniami sensorycznymi często wymagają specjalnych potrzeb edukacyjnych. “Tradycyjny” tok nauczania może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, a dodatkowo wywołać frustrację, zniechęcenie i zaniżenie poczucia własnej wartości dziecka. Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami wymaga indywidualnego podejścia, cierpliwości nauczycielskiej i zrozumienia. Aby zobaczyć upragnione efekty, trzeba uzbroić się w cierpliwość, ale możemy być pewni, że będą one widoczne, jeśli nauczanie będzie dostosowane do potrzeb ucznia, połączone z dużą porcją wyrozumiałości i trafnej motywacji. 

Bibliografia:

1. Https://Www.Literka.Pl/Artykul/Praca-Z-Uczniem-Ze-Specjalnymi-Potrzebami-Edukacyjnymi-Wyzwanie-Dla-Nauczyciela
2. Zaburzenia Przetwarzania Sensorycznego Jako Źródło Trudności I Niepowodzeń Szkolnych Dziecka W Edukacji Wczesnoszkolnej, Barbara Cygan, Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych Tom Lxxi, 2018: 83–96.
3. Zaburzenia Przetwarzania Sensorycznego U Dzieci – Diagnostyka I Postępowanie, Natalia Kołat Katedra Fizjoterapii, Wydział Nauk O Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny Im. Piastów Śląskich, Wrocław.
4. Wpływ Zaburzeń Integracji Sensorycznej Na Umiejętności Szkolne U Dzieci Neurotypowych, Wpływ Zaburzeń Integracji Sensorycznej Na Umiejętności Szkolne U Dzieci Neurotypowych, K. Skonieczna-Żydecka, M. Bloch, M. Kąkol, J. Pierzak-Sominka, G. Adler. 
5. Zabawy Stymulujące Rozwój Si Dla Dzieci W Wieku Przedszkolnym I Wczesnoszkolnym, Marta Baj-Lieder, Wydawnictwo Forum Media.