Doświadczenia urazowe o wyjątkowym nasileniu, związane z wpływem przyrody lub
powodowane przez ludzi, zwane są doświadczeniami traumatycznymi. Duża liczba dzieci
(w tym artykule pod tym hasłem rozumiane będą zarówno dzieci, jak i młodzież) doświadcza
w toku rozwoju nadmiernie stresujących wydarzeń. Nie wszystkie stresujące czy
trudne zdarzenia z życia dziecka nazywane będą jednak traumatycznymi. By były, charakteryzować
się muszą one następującymi cechami: muszą być nagłe bądź nieoczekiwane,
pociągać za sobą śmierć bądź zagrożenie dla zdrowia, wywoływać wstrząs oraz subiektywne
intensywne uczucie trwogi, bezsilności, przerażenia. Dziecięcym doświadczeniem
traumatycznym może być doświadczenie choroby zagrażającej życiu (np. onkologicznej),
wykorzystanie seksualne, doświadczenie przemocy ze strony krewnych, rówieśników czy
innych osób oraz wiele innych wydarzeń, które charakteryzować się będą wymienionymi
powyżej cechami. Reakcja dziecka na traumatyczne zdarzenie zależy od wielu czynników
– poziom rozwojowy, wiek, odporność czy zewnętrzne źródła wsparcia. Patrząc chociażby
na wiek dziecka można by założyć, że na młodsze dzieci duży wpływ ma reakcja rodziców
na zdarzenie traumatyczne (większy niż u dzieci starszych) – jeśli opiekunowie radzą
sobie dobrze, u większości dzieci nie występują długotrwałe i poważne objawy pourazowe.
Jednakże warto zauważyć, że traumy pojawiające się we wczesnym dzieciństwie
mogą na długo zmienić bieg życia, czasami bardziej niż te, które pojawią się na późniejszym
etapie rozwojowym. Zobaczyć można zatem, iż młody wiek może zarówno chronić
przed objawami posttraumatycznymi, jak i pogłębiać je. Zróżnicowanie reakcji na rozmaite
doświadczenia może wynikać także z indywidualnych sposobów rozumienia doświadczanych
zdarzeń, odnoszenia ich do swojej osoby oraz integracji owych zdarzeń z całościowym
obrazem Ja. Występowanie traumy u dzieci jest zjawiskiem powszechniejszym, niż
mogłoby się wydawać – amerykańskie badania (W. E. Copeland i inni, 2018), rozpoczęte
roku 1993, a zakończone w 2015 dowiodły, że 60% grupy badawczej doświadczyło traumy
przynajmniej jednokrotnie przed osiągnięciem 16. roku życia, zaś 30% z nich doświadczyło
w tym czasie traumy wielokrotnej. Gdy u terapeuty pojawi się Pacjent w wieku dziecięcym
czy młodzieżowym doświadczający określonych trudności, terapeuta ten może rozważać
u niego wystąpienia wcześniejszej traumy. W tym artykule skupiono się na tym jak zdiagnozować
występowanie doświadczeń traumatycznych u dziecka na podstawie pojawiających
się objawów oraz jakie interwencje terapeutyczne (głównie na podstawie teorii
poznawczo-behawioralnych) podejmować.
Jakie objawy postt raumatyczne mogą pojawić się u dziecka? –
Diagnostyka traumy
W tej części opisane zostaną objawy, które mają bezpośredni związek z traumatycznym
doświadczeniem. Wraz z nimi pojawić się może u dziecka zmiana w postrzeganiu siebie,
świata i innych osób. Dla uporządkowania objawy podzielono na kilka kategorii, które
będą kolejno omawiane, by na ich podstawie móc zbliżyć się do postawienia trafnej diagnozy
oraz skutecznej pomocy.
