Metody wspomagające regulację emocji. Strach u dzieci w wieku przedszkolnym

Z publikacji dowiesz się:

• Czym jest strach i jak różni się od lęku czy obaw?
• Czego boją się dzieci?
• Jak zwiększyć poczucie bezpieczeństwa najmłodszych?
• Czym jest chronologia lęków? Jak wzmacniać odwagę u dziecka?
• Jak walczyć z wymyślonymi potworami i zmorami?
• Jak walczyć z lękiem separacyjnym u dziecka?
• Jak skutecznie wspierać rodziców, których dziecko się boi?
• Co zrobić, by maluch nie bał się iść do przedszkola?
• Jak walczyć z lękiem przed chorobą i śmiercią?
• Jak długo trwa lęk separacyjny?
• Co zrobić, gdy dziecko po 3 miesiącach dalej boi się iść do przedszkola?
• Co zrobić, gdy dziecko boi się ciemności?
• Jak przestać bać się burzy?
• Jak przestać bać się zwierząt?
• Jak wykorzystać scenariusze zajęć?

Pedagogiczne podejście do problemu ma liczne plusy i stopniowo pomaga dziecku uporać się z trudnościami czy problemami. Lęki i strach są naturalnymi odczuciami, jednak warto nauczyć dziecko je kontrolować. Dzięki temu wyrośnie na człowieka pewnego siebie, ale znającego własne granice i dbającego o swoje dobro emocjonalno-psychiczne. Scenariusze zajęć będą nie tylko przydatne w przedszkolu, ale z łatwością można je dostosować do warunków domowych i wykorzystać jako formę rodzinnej zabawy.

Spis treści:

Czego boją się dzieci w wieku przedszkolnym?

Jak wzmocnić poczucie bezpieczeństwa malucha?. . . 5

Czy strach i lęk to jedno?. . . 5

Lęki dziecięce, czyli czego tak naprawdę boją się dzieci?. . . 7

Chronologia lęków – rozwojowa mapa dziecięcych lęków. . . 8

Różne sposoby na wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i odwagi dziecka. . . 10

Jak radzić sobie z „domowymi potworami” – strategie pokonywania lęku przed wyimaginowanymi postaciami. . . 11

Jak wspierać rodziców. . . 13

Jak długo będzie to jeszcze trwało? Lęk separacyjny dziecka przedszkolnego. . . 14

Co zrobić, żeby maluch nie bał się pójść do przedszkola?. . . 15

Wskazówki dla rodziców – opracowanie wg Justyny Niedbały. . . 15

Co zrobić, jeśli dziecko nawet po 2–3 miesiącach boi się chodzić do przedszkola?. . . 16

Lęk przed chorobą i śmiercią. . . 17

Kiedy dziecko boi się ciemności. . . 18

Literatura. . . 18

Lęk przed ciemnością – scenariusze zajęć. . . 19

Nie boję się ciemności – scenariusz dla dzieci 3–4-letnich. . . 19

Mrok i jego tajemnice – scenariusz dla dzieci 5–6-letnich. . . 24

Lęk przed zjawiskami atmosferycznymi – scenariusze zajęć. . . 30

Nie boję się burzy – scenariusz dla dzieci 4-letnich . . . 30

Szumi, wieje wiatr – scenariusz dla dzieci 5–6-letnich  . . . 36

Lęk separacyjny – scenariusze zajęć. . . 42

Boję się, że nie wrócisz… – scenariusz dla dzieci 3–4-letnich. . . 42

Zagubiona droga – scenariusz dla dzieci 5–6-letnich. . . 47

Lęk przed zwierzętami – scenariusze zajęć. . . 53

Taki wielki pies… – scenariusz dla dzieci 3–4-letnich. . . 53

Strach przed „potworami” – scenariusze zajęć. . . 57

Strach ma wielkie oczy – scenariusz dla dzieci 5–6-letnich. . . 57

1. Czego boją się dzieci w wieku przedszkolnym? Jak wzmocnić poczucie bezpieczeństwa malucha?

Wielu rodziców oczekuje od swoich pociech, że będą śmiało występowały na scenie, odważnie podejmowały próby wykonania oczekiwanych przez nich zadań, czynności. Irytuje ich lękliwa, strachliwa postawa malucha. A kiedy widzą, jak rówieśnicy ich dziecka świetnie sobie radzą z emocjami i odważnie podejmują wyzwania, wstydzą się przed otoczeniem „strachu” i bojaźni swoich dzieci. Często przypisują sobie winę za takie zachowania, odbierając to jako porażkę wychowawczą. Tymczasem niektóre lęki są naturalnym etapem rozwoju. Dorośli nauczyli się skrywać własne lęki tak, aby nie przeszkadzały im w codziennym życiu. Małe dzieci nie mają jeszcze tak mocno wykształconych mechanizmów obronnych, więc ich lęki są natychmiast widoczne.

1.1. Czy strach i lęk to jedno? Strach i lęk to dwa rodzaje emocji, które nie są tożsame, chociaż potocznie mówimy, że się boimy zarówno wtedy, kiedy przeżywamy strach, jak i wtedy, kiedy odczuwamy lęk. Strach – to jedna z podstawowych wrodzonych cech pierwotnych mających swe źródło w instynkcie przetrwania. Jest to stan silnego emocjonalnego napięcia, który pojawia się w sytuacjach realnego zagrożenia. Strach, który w takiej sytuacji przeżywamy, jest naturalną reakcją organizmu np. w postaci silnego napięcia mięśni, a w konsekwencji – ucieczki lub walki. Uczucie strachu z reguły jest krótkotrwałe, bo przeważnie znika, gdy już nie jesteśmy w niebezpieczeństwie. Szybko też wygasa, jeżeli po wystąpieniu bodźca, który go wywołał, nie ma przykrych skutków jego działania. Wtedy reakcja zanika, a organizm przystosowuje się do zaistniałej sytuacji. W sytuacji kiedy szkodliwe działanie bodźca trwa, przeżycie strachu rozwija się i nasila.

Strach jest z pewnością postrzegany jako odczucie negatywne, zwłaszcza kiedy paraliżuje, powstrzymuje nas przed konkretnym działaniem lub konsekwentnym dążeniem do celu. Nie można jednak jednoznacznie stwierdzić, że jest czymś złym. Ta instynktowna reakcja na grożące niebezpieczeństwo przygotowuje cały nasz organizm do obrony lub ucieczki (np. przed bólem, ogniem, drapieżnymi zwierzętami i innymi poważnymi zagrożeniami) i wtedy strach może mieć skutek pozytywny, gdyż efektem jego wystąpienia będzie ochrona nas lub naszego interesu.