Zabawy wspomagające integrację sensoryczną

Integracja sensoryczna odpowiada za prawidłowe odbieranie i przetwarzanie bodźców z otoczenia i własnego ciała poprzez wszystkie zmysły. Ułatwia to poznanie świata, jego prawidłowe odbieranie i rozumienie. Niestety czasami zaburzenia integracji sensorycznej utrudniają cały proces. Dzieci mają problem z koncentracją, koordynacją, mogą pojawić się trudności w nawiązywaniu relacji społecznych, dysleksja itp. Aby zniwelować ryzyko wystąpienia powyższych (i wielu innych) trudności, warto jak najwcześniej włączyć do edukacji dziecka zabawy z integracji sensorycznej. 

Zabawy rozwijające integrację sensoryczną powinny być urozmaicone i dostosowane do wieku dziecka. Skupiać się na doskonaleniu mocnych stron ucznia, co przełoży się na jego szkolne sukcesy. Oto kilka propozycji przykładowych zabaw.

Integracja sensoryczna – zabawy rozwijające zmysły 

Zacznijmy od słuchu. Zabawy rozwijające słuch fonematyczny w przedszkolu wspierają rozwój mowy dziecka i szlifują umiejętność rozróżniania głosek, akcentu czy intonacji mowy. Aby wprowadzić praktyczne ćwiczenia, skorzystaj z poniższej listy:

• zgaduj zgadula, co za dźwięk, koło ucha hula – możesz wykorzystać płytę z odgłosami zwierząt lub przyrody, które mają w sobie problematyczną głoski. Możesz połączyć to z zabawą w detektywa, czyli ukrycie dźwięku, a następnie zadaniem ucznia jest zlokalizowanie jego źródła, 
• rymowanki – tu warto pobudzić mózg do nauki za pomocą pewnych utrudnień. Zamiast podawać dziecku gotowe przykłady rymów, podaj mu tylko jedno słowo, do którego musi samo znaleźć rym. Nie tylko pobudzi to jego koncentrację, lecz także szybko pomoże kojarzyć wspólne cechy wyrazów, 
• czytanie na głos – zamiast nudnych podręcznikowych tekstów, postaraj się, aby czytana treść faktycznie była zachęcająca do poznania. Tajemnicza bajka czy opowieść znacząco podniesie wartość włożonego wysiłku,
• ręka-noga-głowa-rytm – czyli połączenie ćwiczeń koordynacji wzrokowo-ruchowej z rytmem. Na dany dźwięk uczeń może klasnąć w dłonie, na inny skoczyć, a kolejny zrobić obrót. Ważne, aby tempo dźwięków było zróżnicowane, co nie tylko może nieść za sobą lepsze wyczucie własnego ciała, lecz także dużo śmiechu oraz radości z wykonywanych poz czy śmiesznych figur. Ponadto zabawy ruchowe dla dzieci są niezwykle ważne, bo wpływają na ich kreatywność, tworzenie więzi społecznych i wspomagają koordynację ciała/zwinność ruchów.   

A jakie mamy propozycje jeśli chodzi o zabawy sensoryczne rozwijające zmysł wzroku?

Spostrzegawczość – pokaż dziecku dwa na pierwszy rzut oka identyczne obrazki i poproś, aby znalazło różnice. Stopień trudności ilustracji powinien być dostosowany do wieku i nabytych już umiejętności dziecka. 

Puzzle, układanki i wycinanki – nie musisz korzystać z gotowców dostępnych w sklepie. Aby zachęcić dziecko do zabawy, możesz poprosić, aby narysowało jakiś rysunek, a następnie pocięło go na mniejsze kawałki. Następnie poproś, aby złożyło je ponownie w całość.  

A co gwarantuje latarka i zgaszone światło? Świetną zabawę sensoryczną! Zasłońcie w klasie wszystkie okna, zgaście światło, a światło latarki przesuwajcie po ścianach, suficie i podłodze. Dziecko podążając za źródłem światła, powinno skupić się, na jakim przedmiocie się pojawiło, lub jaki kolor przybrało. W tym wypadku wariacji i możliwości urozmaicenia zabawy jest niezwykle wiele, dlatego wspólnie z dzieckiem śmiało eksperymentujcie dla lepszego zadowolenia i zaangażowania.

Zapraszamy również do przeczytania innego artykułu: Kolorowe eksperymenty naukowe

Zabawy sensoryczne – scenariusz domowy

A jak powinny wyglądać zabawy integracji sensorycznej w domu? Tak samo jak w przedszkolu czy w szkole! Można je elastycznie dopasowywać do własnych warunków lub rozbudowywać ich formę. Często jest jednak tak, że rodzice nie wiedzą, jak dokładnie ćwiczyć z pociechami w domu, dlatego jako nauczyciel i pedagog podpowiedz im, jakie mają przed sobą opcje. 

Nie zapomnij o ścieżce sensorycznej, która może zostać stworzona „zawsze i wszędzie” z dowolnych materiałów, a także łapanie baniek, co może być szczególnie pomocne przy pracy z dzieckiem nadpobudliwym. Zabawy sensoryczne z rodzicami mogą być metodą na zadzierzgnięcie więzi, a także rozładowanie emocji po całym dniu w przedszkolu lub szkole. Podwórko czy przydomowy park także wchodzą w skład domowej wersji zabaw sensorycznych, co przekłada się na wprowadzenie intensywniejszych czy bardziej wyrazistych bodźców zewnętrznych.  

Jeśli chodzi zabawy sensoryczne, to w warunkach domowych łatwiej jest również ćwiczyć zmysł węchu i smaku. Rodzic może przygotować rozmaite potrawy czy dania w małej formie, kładąc je przed dzieckiem, które ma zasłonięte oczy. Jego zadaniem jest powąchanie danego dania czy potrawy, a następnie posmakowanie, aby ocenić czy to, co zjadło, jest słodkie, kwaśne czy gęste. Jeśli jednak dziecko nie chce skorzystać z takiej formy zabawy, można ją zmodyfikować do wspólnego gotowania i przygotowania potraw dla całej rodziny. Jeśli maluch nie chce ich próbować, należy poprzestać na ugniataniu, przelewaniu i odmierzaniu składników, dzięki czemu można stymulować receptory dłoni. 

Do tego dochodzi zabawa masami sensorycznymi tj. piaskiem kinetycznym, galaretkami, lodem, błotem czy piankoliną. Warto skorzystać z internetowych przepisów, które podpowiadają, jak przygotować takie masy z bezpiecznych produktów spożywczych – co jest szczególnie istotne przy dzieciach borykających się z alergią czy nadwrażliwością skórną. Jeśli rodzic ma możliwość, może w piaskownicy zakopać kilka przedmiotów, a zadaniem dziecka będzie odnaleźć je wszystkie. Zabawa w archeologa jest szczególnie kusząca dla starszych pociech i małych fanów Indiany Jonesa, ale można też ograniczyć tę formę zabawy do zakopania przedmiotów w pudełku z ryżem lub kaszą. 

A co w przypadku, gdy poszukujemy czegoś dla starszych dzieci w warunkach ściśle szkolnych lub po prostu kończą się już pomysły? 

Zabawy z elementami integracji sensorycznej – poszukiwania

Jako nauczyciel nie masz łatwego zadania. Musisz dostosować zabawy i ćwiczenia do indywidualnych potrzeb ucznia, a na dodatek warto w nich uwzględnić osobowość wychowanka. Nie każde dziecko będzie miało ochotę układać puzzle czy uwielbiać wszelkie formy aktywności ruchowej. Mimo to należy urozmaicać zakres ćwiczeń, aby dziecko równomiernie rozwijało swoje predyspozycje integracji sensorycznej. Aby nie brakło Ci kreatywnych pomysłów, nie wahaj się skorzystać z gotowych opracowań, które tworzą specjaliści i terapeuci. Gdzie takie znaleźć? Na stronie naszej księgarni znajdziesz wiele propozycji, ale te mogą szczególnie Ci się przydać w środowisku szkolnym: 

Dziennik Sensoryczny to kalendarz, który zawiera zróżnicowaną formę aktywności wspierających trening integracji SI. Znajdziemy tu nie tylko ćwiczenia czy zabawy, lecz także ciekawostki, zagadki i to z uwzględnieniem pór roku. Dzięki temu każdy dzień przynosi „coś nowego”, rozbudza ciekawość dziecka i angażuje je do aktywności, którą może wykonać samemu, w parach lub z osobą dorosłą.

Inną opcją mogą być Karty sensoryczne stymulujące rozwój SI. To ciekawa propozycja zabaw w kieszonkowym wydaniu! Karty zawierają ćwiczenia dla dzieci – są proste, zróżnicowane i co ważniejsze dokładnie opisane. Można je zabrać dosłownie wszędzie: do parku, na wycieczkę czy lekcję w plenerze, a ich mały format nie zniechęci do aktywności dzieci nadpobudliwych psychoruchowo. Mogą być również świetną propozycją dla rodziców, którzy także w domu chcieliby wspierać integrację sensoryczną swoich pociech. 

Nie wahaj się zatem wykorzystywać gotowych scenariuszy, kart i zestawów ćwiczeń, które zostały stworzone z myślą o nauczycielach i stanowią solidną pomoc dydaktyczną. Możesz mieć pewność, że Twoje wysiłki i regularne poszukiwania, aby ożywić codzienne lekcje, przyniosą rezultaty, a uczniowie pod Twoim okiem będą rozwijać się prawidłowo w atmosferze świetnej zabawy!