Jako nauczyciel i wychowawca pragniesz, aby Twoi podopieczni nie tylko zdobyli jak najlepszą edukację, lecz także czuli się dobrze w swoim towarzystwie oraz otoczeniu. Jednak jak zadbać o atmosferę, gdy pojawia się nowy uczeń w klasie?
Gdy pojawia się nowe dziecko w klasie, nie wystarczy go jedynie przedstawić i pokazać mu, gdzie ma siedzieć w sali. Zachęta w stylu „przywitajcie się z nowym kolegą/koleżanką i zaopiekujcie się nim/nią”, także nie jest trafnym krokiem. Dlaczego? Bo to dorosły powinien pokierować konkretnie grupą, aby adaptacja mogła przebiec w sposób prawidłowy. Dzieci nie lubią zmian, a nowa osoba w klasie wiąże się z ich następstwami.
Poza tym nowy uczeń może odczuwać szczególny stres w kontaktach z nowo poznaną klasą i nie wiedzieć, jak się zachować w danej chwili czy sytuacji. Mimowolnie może się wycofać lub przyjąć odwrotną postawę, chcąc na siłę zaskarbić sobie uznanie nowego otoczenia – w efekcie czego może zostać źle odebrany i zinterpretowany. Do tego dochodzi charakter i osobowość wszystkich uczniów. Nie każdy z łatwością wychodzi z inicjatywą, czy jest gotów do pomocy. Takich zachowań uczymy się cały czas, a na dodatek dużo zależy od nauczyciela Co zatem zrobić, aby nowy uczeń w klasie został przyjęty z otwartymi ramionami i dobrze się czuł w nowej grupie?
Wykorzystaj lekcję wychowawczą do integracji klasy z nowym uczniem. Jak powinna wyglądać lekcja wychowawcza? Wszystko zależy od dodatkowych okoliczności. Jeśli wiesz, że do Twojej klasy dołączy nowe dziecko, które jest innej narodowości lub zmaga się z pewnymi problemami czy zaburzeniami, zorganizuj lekcję wychowawczą jeszcze przed przybyciem nowego dziecka. Wyjaśnij, w jakich obszarach relacji i kontaktu dzieci powinny być delikatne lub szczególnie wyrozumiałe. Jest to niezwykle istotne, szczególnie gdy jako „nowy w klasie” pojawia się uczeń ze spektrum autyzmu lub wadami wymowy.
W jednym z wcześniejszych artykułów: Czym jest tolerancja? Zajęcia dla dzieci o akceptacji, podpowiadaliśmy, jak można przeprowadzić lekcję o tolerancji i jakie jej aspekty uwzględnić. Tekst może być pomocny w efektywnym przygotowaniu klasy na nowego kolegę/koleżankę w jej szeregach.
Gdy pojawia się nowy uczeń w klasie, scenariusz zajęć może być pomocnym narzędziem, aby umiejętnie wprowadzić go w relacje klasowe. Dzieci tak jak dorośli mogą oceniać „książkę po okładce”, czyli w tym wypadku patrząc na wygląd nowego ucznia lub powierzchowność od razu wyrobić sobie o nim opinię.
Aby tego uniknąć, zaplanuj pracę w małych grupach – dwu lub trzyosobowych. Dzięki temu dzieci będą mogły ze sobą współpracować i skupić się na rzeczywistym poznaniu nowego ucznia, który być może już po jednym projekcie zdobędzie nowych przyjaciół. Gdy zaakceptują go nawet dwie osoby w klasie, reszta grupy z większym entuzjazmem zachęci się do nawiązania z nim relacji.
Istotne jest, aby uczeń od samego początku czuł się dobrze i swobodnie. Porozmawiaj z nim.
Ale pamiętaj, że to nie wszystko, co możesz zrobić gdy pojawia się nowy uczeń w klasie. Godzina wychowawcza jest początkiem i podstawą, aby pomóc w adaptacji dziecka, ale nie zostawiaj go po tym samemu sobie. Bacznie obserwuj czy odnajduje się w przestrzeni klasowej i czy powoli staje się integralną częścią tej małej społeczności.
W późniejszych etapach adaptacji zadbaj o odpowiednią i miłą atmosferę w klasie poprzez zabawy integracyjne. Aby stworzyć zgraną klasę potrzeba czasu i wysiłku.
Podczas lekcji, zabaw i godzin wychowawczych podkreślaj, jak ważna jest empatia. Przypomnij uczniom, jak się czuli, gdy sami byli nowi w klasie lub dopiero się poznawali. Takie odwoływanie się do osobistych przeżyć może wpłynąć na dzieci i stworzyć podstawę do rozszerzenia znajomości. Wprowadź również zabawy integracyjne, które spoją grupę albo organizuj wycieczki, podczas których w miłej atmosferze dzieci będą mogły się lepiej poznać. Dobrym pomysłem jest też organizowanie zajęć ukazujących ich talenty – nowy uczeń będzie mógł pokazać swoje mocne strony i zyskać tym sposobem sympatię kolegów i koleżanek.
Nie podchodź do nowego ucznia szablonowo, wprowadzając standardowe manewry adaptacyjne. Dzieci to nie roboty, które funkcjonują zgodnie z instrukcją obsługi. Niezwykle ważna jest Twoja obserwacja i wzbudzenie w dziecku poczucia bezpieczeństwa. Zapewnij nowego ucznia, że jesteś zawsze chętny mu pomóc nie tylko w kwestiach edukacyjnych, lecz także społecznych. Jeśli doświadczy przykrości ze strony członków klasy, niech Cię o tym poinformuje. Dzięki temu będziesz mógł zareagować w przypadku niesprawiedliwego traktowania czy hejtu, o którym pisaliśmy w artykule: Hejt w szkole – jak mu przeciwdziałać?
Analizując zachowanie nowego ucznia, możesz dostrzec jego braki komunikacyjne, które należałoby poprawić, co przełoży się na jego adaptację. Dobre rady i sugestie z Twojej strony będą przydatnym wskaźnikiem postępowania.
Gdy pojawi się „nowy w klasie”, dzieci mogą być go ciekawe i podekscytowane. Zachęć ucznia, aby opowiedział o sobie i swoich upodobaniach, aby klasa go poznała. Umiejętne działania z obydwu stron zapewnią sukces, nad którym będziesz czuwał jako wychowawca.
Możesz również wyznaczyć osobę z klasy, która w pierwszych dniach lub tygodniu będzie pełnić rolę wsparcia i przewodnika dla nowej osoby. Pomoże znaleźć odpowiednią salę kolejnej lekcji, zapozna z pozostałymi członkami klasy i będzie wspierać adaptację. Wyznacz jednak do tego dziecko, które chętnie wywiąże się ze swojej roli i przyjmie ją z entuzjazmem. Nie ma nic gorszego niż wymuszenie takiego zadania – dzieci nie będą ukrywać swojej niechęci i przytłoczenia z nim związanego, co przełoży się na dyskomfort nowego ucznia.
Adaptacja nie odbywa się tylko podczas Twoich zajęć czy godzin wychowawczych. Poinformuj pozostałych nauczycieli, że do Twojej klasy trafia nowy uczeń i aby oni również przyjęli go miło. Czasami bywa tak, że nauczyciele od innych przedmiotów czy zajęć, widząc nową twarz, ignorują nowego ucznia albo wręcz przeciwnie – chcą sprawdzić jego poziom wiedzy. Gdy ten nie sprosta wyzwaniu, może stracić w oczach kolegów na samym początku i przekreślić jego dopiero nawiązywane relacje.
Otocz opieką nowego ucznia, ale nie traktuj go też inaczej od innych uczniów – nierówne obejście ze strony nauczyciela będzie szybko dostrzeżone i może wywołać niechęć i zazdrość pozostałych wychowanków. A co w sytuacji, gdy w pierwszych dniach dojdzie do nieporozumień z nowym uczniem? Ingeruj i reaguj, starając się obiektywnie rozwiązać problem. Gdy dziecko będzie już ugruntowanym członkiem klasowej społeczności, pozwól mu śmiało rozwinąć żagle i samemu rozwiązywać (w miarę możliwości) konflikty, które naturalnie będą się pojawiać.
Jeśli chciałbyś dowiedzieć się jeszcze czegoś więcej lub szukasz dodatkowych wskazówek w kwestii adaptacji i akceptacji nowych uczniów w klasie, warto zapoznać się z artykułem umieszczonym w siostrzanym czasopiśmie: Jak pomóc nowym uczniom w adaptacji w szkole? - Czasopismo Głos Pedagogiczny. Zawarte w nim porady dopełnią niniejszy artykuł i pozwolą Ci lepiej przygotować się na przybycie nowego ucznia.
