Jak powinna wyglądać lekcja wychowawcza? Scenariusze zajęć

Lekcja wychowawcza to wspaniała sposobność, aby w swobodniejszej atmosferze poznać uczniów, zrozumieć ich potrzeby i poruszyć tematy, które nurtują młode umysły. Ale jak sprawić, aby przebiegłą sprawnie, konstruktywnie, a nie stała się pretekstem do braku dyscypliny i niesfornego rozluźnienia? 

 

Niektórzy wychowawcy mają problem: jaki schemat lekcji wychowawczych obrać. Czy poruszać bieżące tematy jak na przykład oceny uczniów, czy organizować podczas zajęć wychowawczych przygotowania do ważnych wydarzeń, a może pozwolić dzieciom się odprężyć i wyciszyć przed kolejnymi lekcjami? Takie dylematy są naturalne i świadczą o tym, że wychowawca chce jak najlepiej zadbać o swoich wychowanków. Pamiętaj jednak, że bez względu na to, jaki schemat wybierzesz, każde z Twoich zajęć powinno być ciekawe i kreatywne. Nudne lekcje, bez ustalonego planu są traktowane przez uczniów po macoszemu i powodują, że nie będą chcieli skupić się na jej potencjale. 

Kreatywna lekcja wychowawcza 

Ciekawa lekcja wychowawcza nie musi zawierać mnogich elementów twórczych jak gry, zabawy i inne “fajerwerki”. Oczywiście, włączenie ćwiczeń z udziałem zabawy jest jak najbardziej wskazane, ale nie oznacza to, że powinno tak być za każdym razem. 

Przede wszystkim wybierz temat przewodni. Dokładnie przemyśl, jakie tematy czy zagadnienia mogą zaciekawić Twoich wychowanków. Wykorzystaj w tym celu spostrzegawczość i aktualne wydarzenia. Lekcja wychowawcza o wojnie lub lekcja wychowawcza o Ukrainie jest strzałem w dziesiątkę pod kątem społecznym. Wielu nowych uczniów być może trafiło do Waszej placówki z ogarniętej wojną Ukrainy i niezbędne jest poruszenie tego tematu. Umiejętne wyrażanie myśli i rozmawianie na trudne tematy, dzieci w dużej mierze wynoszą z godzin wychowawczych. Oprócz tego, gdy szkoła lub klasa stają się wielokulturowe, konieczne jest wspólne przepracowanie tematu tolerancji. 

Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź artykuł: Kolorowe eksperymenty naukowe

Poznaj uczniów i ich potrzeby. Poznanie uczniów jedynie z imienia i nazwiska nie jest wyczynem, a koniecznością. Podobnie jest ze świadomością ich postępów w nauce. Poznać to znaczy dostrzegać ich mocne i słabe strony, rozumieć sytuację rodziną, dostrzegać osobowość i charakter. Jak to zrobić, gdy czasu jest mało, a plan lekcyjny obszerny podobnie jak ilość uczniów? Wykorzystaj w tym celu godzinę wychowawczą. Poproś, aby uczniowie się przedstawili, opowiedzieli o swoich upodobaniach, pasjach i rzeczach, które sprawiają im trudność. Oprócz informacji jakie otrzymasz bezpośrednio od wychowanków, będziesz mógł obserwować sposób ich wyrażania myśli. Bardzo szybko zauważysz, który uczeń wykazuje cechy nieśmiałości i wymaga lekkiego dopingu w późniejszych relacjach, a który jest taką duszą towarzystwa, że należy zadbać, aby pamiętał o potrzebach innych. 

 

  1. Przede wszystkim wybierz temat przewodni. Dokładnie przemyśl, jakie tematy czy zagadnienia mogą zaciekawić Twoich wychowanków. Wykorzystaj w tym celu spostrzegawczość i aktualne wydarzenia. Lekcja wychowawcza o wojnie lub lekcja wychowawcza o Ukrainie jest strzałem w dziesiątkę pod kątem społecznym. Wielu nowych uczniów być może trafiło do Waszej placówki z ogarniętej wojną Ukrainy i niezbędne jest poruszenie tego tematu. Umiejętne wyrażanie myśli i rozmawianie na trudne tematy, dzieci w dużej mierze wynoszą z godzin wychowawczych. Oprócz tego, gdy szkoła lub klasa stają się wielokulturowe, konieczne jest wspólne przepracowanie tematu tolerancji. 
  2. Poznaj uczniów i ich potrzeby. Poznanie uczniów jedynie z imienia i nazwiska nie jest wyczynem, a koniecznością. Podobnie jest ze świadomością ich postępów w nauce. Poznać to znaczy dostrzegać ich mocne i słabe strony, rozumieć sytuację rodziną, dostrzegać osobowość i charakter. Jak to zrobić, gdy czasu jest mało, a plan lekcyjny obszerny podobnie jak ilość uczniów? Wykorzystaj w tym celu godzinę wychowawczą. Poproś, aby uczniowie się przedstawili, opowiedzieli o swoich upodobaniach, pasjach i rzeczach, które sprawiają im trudność. Oprócz informacji jakie otrzymasz bezpośrednio od wychowanków, będziesz mógł obserwować sposób ich wyrażania myśli. Bardzo szybko zauważysz, który uczeń wykazuje cechy nieśmiałości i wymaga lekkiego dopingu w późniejszych relacjach, a który jest taką duszą towarzystwa, że należy zadbać, aby pamiętał o potrzebach innych. 
  3. Nie zapomnij wykorzystać lekcji wychowawczych do integracji klasy. Zgrana klasa to zespół ludzi, którzy się wspierają, pokonują wspólnie trudności i przyjemnie spędzają ze sobą czas. Jednak to od wychowawcy zależy w dużej mierze, czy klasa znajdzie wspólny mianownik i czy będzie się składać z indywidualnych, obcych sobie jednostek. 
  4. Oczywiście korzystaj z gotowych narzędzi edukacyjnych, stworzonych głównie z myślą o nauczycielach! Lekcje wychowawcze z pomysłem. Pakiet 1 to pozycja, która jest świetnym źródłem rzetelnej wiedzy i porusza tematykę cyberprzemocy, wulgaryzmów oraz rywalizacji – jednych z najczęściej trapiących dorastających uczniów. Informacje przekazano w  sposób prosty i rzeczowy, dzięki czemu łatwiej Ci będzie je przekazać na godzinie wychowawczej. Stworzenie prezentacji czy zaplanowanie tzw. pogadanki stanie się szybsze i przyjemniejsze, a sami uczniowie odniosą maksimum korzyści. 
  5. Podczas lekcji wychowawczej dbaj o przyjacielską atmosferę, ale nie zapominaj o asertywności i szacunku. Uczniowie powinni mieć w Tobie przyjaciela i mentora, ale muszą także pamiętać, że należy okazywać Ci respekt i szacunek. Aby to osiągnąć, postaw jasne granice poufności i nie pochwalaj postawy, która będzie chciała naruszyć te granice. 
  6. Zmieniaj miejsce lekcji. Godzina wychowawcza sprzyja nauczaniu w plenerze lub w innym miejscu na terenie szkoły. Nie musi być “sztywno i grzecznie”. Uczniowie mogą usiąść wygodnie pod drzewem lub głośno wyrażać swoje myśli i uczucia. Już sama zmiana miejsca zajęć może rozluźnić Twoich wychowanków i pomóc im pozbyć się nadmiernego stresu.

Oczywiście to tylko sugestie, ale być może warto je wykorzystać. Bez względu czy jesteś wychowawcą przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych czy ponadpodstawowych pamiętaj, że godzina wychowawcza daje uczniom wytchnienie od schematycznej nauki i może im dać szansę opowiedzenia o swoich kłopotach. Rodzice nie zawsze są dla uczniów pierwszą opcją, gdzie będą szukać pomocy. W zależności od domowych relacji i możliwości, niekiedy to nauczyciel i godzina wychowawcza mogą być jedyną sposobnością, gdzie uczeń może poszukać pomocy lub zadać nurtujące go pytania.

Śmiało zatem modyfikuj lekcje wychowawcze i dostosowywuj je do sytuacji. Dobry nauczyciel i wychowawca zawsze stawia na pierwszym miejscu nie własną wygodę, a dobro wychowanków. Dzięki temu dasz uczniom prawdziwe wsparcie, staniesz się dla nich podporą emocjonalną i pokażesz jakie wartości powinny im przewodzić w dorosłym życiu. Co otrzymasz w zamian? Satysfakcję, że przyczyniłeś się do zdrowia psychiczno-emocjonalnego nowych pokoleń oraz wdzięczność wychowanków, którzy zapewne na zawsze zapamiętają, że mieli wspaniałego wychowawcę, dzięki któremu szkoła była dla nich przyjaznym i bezpiecznym miejscem.

Bibliografia:

  1. Lekcje wychowawcze z pomysłem. Pakiet 1, Wydawnictwo Forum Media.

  2. Problemy i wyzwania wychowawcze XXI wieku - Literka, Wydawnictwo Forum Media. 
  3. Wychowawca z charakterem - Literka,  Wydawnictwo Forum Media. 
  4. Scenariusz zajęć „Uczmy się tolerancji” realizowany w ramach kompleksowego wspomagania szkoły, Marta Małek, ORE.
  5. Narzędziownik wychowawcy klasy, Izabela Jaskółka-Turek.
  6. Interwencja edukacyjna bliżej, Małgorzata Wójcik, Katarzyna Popiołek, Agata Otrębska, Marta Błońska, Hanna Marszałek, Katarzyna Wiercińska, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu Innowacje Społeczne. 
  7. Godziny Wychowawcze ze Światem Przewodnik po programie dla klas 1-3 szkół podstawowych, Polska Akcja Humanitarna.