Zgrana klasa – dlaczego warto?

Zgrana i zżyta klasa to marzenie niejednego pedagoga. Dlaczego? Powodów jest kilka, jednak nadrzędnym jest zdecydowanie łatwiejsze wywiązywanie się z nauczycielskiej roli i sukcesywne realizowanie szkolnego materiału. Praca nauczyciela jest pełna wyzwań, które za każdym razem mogą przyjmować inną formę i natężenie, ale ucząc w klasie zintegrowanej, nauczyciel może zdecydowanie zredukować swój stres, napięcie i z pasją oraz zaangażowaniem przekazywać swoją wiedzę. Jednak “stworzenie” klasy zgranej i zintegrowanej nie jest najłatwiejszym zadaniem, wymaga ciągłych wysiłków i nie jest zależne tylko  od nauczyciela – wszyscy uczniowie muszą chcieć integracji oraz do niej dążyć. 

Co to znaczy zgrana klasa?

Zgrana klasa to grupa uczniów, którzy w swoim towarzystwie czują się bezpiecznie. Mogą śmiało wyrażać swoje poglądy, dzielić się spostrzeżeniami, liczyć na wzajemne wsparcie i zachęty, a także dobrze się bawić. O ile łatwiej jest zintegrować niewielką ilość osób, tak kilkunasto lub kilkudziesięcioosobowa klasa może stanowić wyzwanie. Ale przecież nie ma rzeczy niemożliwych. Aby wiedzieć, od czego zacząć, najpierw należy zdefiniować możliwe bariery integracji i nim “wyjdą na światło dzienne”, zwalczać je w zarodku. 

Jak zbudować zgraną klasę krok po kroku 

1. Bariery. Pamiętaj, że Twoi uczniowie pochodzą z różnych środowisk, grup społecznych, narodowości, grup etnicznych i rodzin, w których uczeni są odmiennych zasad, reakcji i zachowania. Nie jest możliwe zatem, aby wszyscy byli TACY SAMI. Integracja nie powoduje, że z dnia na dzień uczniowie zaczną myśleć, czy zachowywać się w podobny sposób. Klonowanie zachowań świadczy o mocnym zaburzeniu i prowadzi do frustracji. Celem integracji jest akceptacja, która pozwoli każdemu być sobą, bez wywoływania konfliktów. Jak zatem zjednoczyć tak wiele różnych jednostek?   
2. Przekuj różnice na mocne strony i znajdź wspólny mianownik. Inność może być ciekawa, a konflikty rodzi brak wiedzy i informacji na temat odmienności. Wykorzystaj zatem różnorodność klasową i postaraj się, aby dzieci lepiej się poznały.  Prelekcje, wykorzystanie zakresu materiału – np. historycznych wątków dotyczących danej narodowości – czy prowokowanie kontrolowanej dyskusji na temat odmienności będzie dobrą opcją. Oprócz tego zadbaj o wprowadzenie zasad i terminu tolerancji, a także wskaż, że pomimo różnic, wiele nas – jako ludzi i konkretne grupy – łączy. 
3. Ustal reguły i zasady życia klasowego. Zasady, normy i reguły nie tylko porządkują, ale zapobiegają nieporozumieniom. Na samym początku roku szkolnego wskaż uczniom zasady dotyczące zwracania się do siebie nawzajem, rozwiązywania problemów, komunikacji oraz wypowiedzi. Przedstaw również konsekwencje nieprzestrzegania regulaminu. Uczniowie mają być zgrani nie tylko ze sobą, ale również nauczycielem, a szacunek i respekt powinny przyświecać im we wzajemnej relacji z pedagogiem. 
4. Godzina wychowawcza to nie jedyna opcja integracji. Wykorzystuj każdą sposobność do zintegrowania klasy. Nie jest to trudne, ale wymaga kreatywności. Staraj się, aby Twoje zajęcia były zróżnicowane i miały formę nie tylko pracy indywidualnej, ale i grupowej. Zabawy, konkursy, zadania w parach czy wycieczki stanowią solidną podstawę do budowania integracyjnych mostów. 
5. Konflikt? Nie ignoruj, a reaguj. Nie ma co ukrywać – konflikty będą zdarzać się zawsze i pewnie często. To całkowicie naturalne, jednak nie zostawiaj sytuacji samej sobie. Widząc nieporozumienie, szybko postaraj się je zażegnać. Nie wybieraj jednak formy “Nie interesuje mnie kto zaczął, pogódźcie się…” To tylko maskuje problem, który za chwilę powróci niczym bumerang. Poznaj przyczyny nieporozumienia i przedyskutuj go ze skonfliktowanymi stronami. Może to wymagać od Ciebie poświęcenia większej ilości czasu i uwagi danym uczniom, ale dzięki temu przyczynisz się do zdrowia emocjonalnego dzieci i nauczysz je metod rozwiązywania problemów. 
6. Współpracuj z rodzicami. To, co próbujesz osiągnąć z uczniami, przedstaw rodzicom i zachęć ich, aby w środowisku domowym przekazywali najważniejsze wartości dzieciom. Wskaż, że dzięki temu staną się ludźmi nie tylko wykształconymi, ale o bogatym światopoglądzie, co wesprze ich samorozwój. 
7. Chwal, wspieraj i się angażuj. Kształtowanie umiejętności społecznych u dzieci, sprawi, że uczniowie staną się pewnymi siebie dorosłymi, którzy kontrolują swoje emocje i świadomie podejmują decyzję. Nie będą szukać destrukcyjnego środowiska, a opartego na zaufaniu i bezpieczeństwie. Oferując im taką grupę w postaci klasy, mogą zrozumieć ile korzyści z tego płynie. Twoje pochwały i ciągły doping będzie niczym paliwo napędowe w rakiecie startującej na Księżyc. Przy jego odpowiedniej ilości i jakości, rakieta na pewno osiągnie swój cel podróży. Podobnie jest z integracyjną relacją nauczyciel-uczeń.

Wsparciem pracy nauczycielskiej i procesu integracji będzie książka Zespół klasowy na medal, która zawiera praktyczne scenariusze zajęć wskazujące drogę do integracji grupy. Podpowiada jak modelować zachowania uczniów i jak radzić sobie w obliczu trudności – które na pewno się pojawią. 

Pamiętaj, że zgrana klasa nie oznacza, że każdy jej członek będzie ze sobą w przyjacielskich stosunkach. Nikogo nie należy zmuszać do przyjaźni czy polubienia kogoś. Jednak zintegrowanie sprawi, że wsparcie i motywacja będą nadrzędnym celem wszystkich, ponad wszelkie podziały. Dzięki temu Twoja praca będzie przyjemniejsza i efektywniejsza, a na dodatek, będziesz czuć satysfakcję, oglądając dorastające pokolenie, które pojmuje i docenia sens integracji oraz akceptacji.

Zatem podsumowując, odpowiedź na pytanie: Co zrobić, żeby klasa była zgrana?, może być tylko jedna: nie poddawać się i wierzyć, że prędzej czy później uda się osiągnąć sukces!

Bibliografia:

1. Sposoby Na Trudne Zachowania Uczniów, Wydawnictwo Forum Media.
2. Czym Jest Tolerancja? Zajęcia Dla Dzieci O Akceptacji, Wydawnictwo Forum Media. 
3. Budowanie Zgranej Klasy, Centrum Dobrego Wychowania. 
4. Zgrana Klasa. Udział Pedagoga W Budowaniu Relacji Między Uczniami, Małgorzata Łoskot, Głos Pedagogiczny, Nr 122.
5. Nauczyciele Jako Twórcy Edukacyjnego Klimatu Klasy Szkolnej, Andrzej Cichocki.
6. Współczesne Modele Integracji Szkolnej Dzieci Niepełnosprawnych, Joanna Kossewska.