Całe życie podlegamy ocenie – środowiska, pracodawcy, otoczenia. Proces ten oddziałuje na nas, wpływa na dokonywanie wyborów i przede wszystkim na nasze uczucia. Nie inaczej jest z dziećmi, które każdego dnia podlegają ocenom szkolnym. Dzięki nim można docenić ich wysiłki oraz zobaczyć postępy lub braki edukacyjne. Warto się jednak zastanowić, jak oceniać uczniów, aby ich motywować, a nie obniżać samoocenę, która wpłynie nie tylko na efekty nauki, lecz także rozwój dziecka.
“Mylisz się ciągle w obliczeniach”, “Masz okropne pismo, nie mogłam się rozczytać”, “Masz niski poziom wiedzy”.
Powyższe zdania są formą oceny, która nie tylko nie motywuje, lecz także dosłownie podcina skrzydła. Niestety takie uwagi niejednokrotnie padają z ust nauczycieli, którzy nie zawsze zdają sobie sprawę, jak może ona wpłynąć na ucznia. Pod wpływem takich słów dziecko nie tylko może czuć wstyd i przygnębienie, lecz także zaniżone poczucie własnej wartości, które wręcz pozbawia je radości z nabywania wiedzy.
Ponieważ nie da się uczyć bez oceniania, dąż do tego, aby uwypuklić znaczenie ocen, a także przedstaw dzieciom dokładnie własny system oceny – na co zwracasz uwagę, co jest najbardziej istotne w ocenie i jak można ją poprawić. Oprócz tego, niezwykle ważne jest Twoje nauczycielskie podejście.
Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź artykuł: Kolorowe eksperymenty naukowe
Tytułem tego akapitu jest częste powiedzenie, które ma sarkastycznie podkreślić niewiedzę ucznia. Warto jednak zastanowić nad pewną istotną sprawą, którą kryją te słowa. Orzeł nim nauczy się latać, ciągle spada, niemal roztrzaskując się o skały. Przed takim losem ratuje go orlica, która wlatując ponownie na szczyt urwiska, ponownie zrzuca pisklę. Proces ten powtarza się aż do momentu, gdy pisklę zacznie latać. Jaki morał płynie z tej anegdoty? Że KAŻDY może być orłem w procesie edukacji. Niezbędne jest jednak umiejętne motywowanie, konsekwencja i WSPARCIE.
Gdy uczeń dostanie złą ocenę, poświęć mu chwile uwagi. Pokaż, gdzie popełnił błąd i w jakich aspektach powinien uzupełnić swoje braki. Oprócz tego dostrzegaj pozytywy. Inaczej brzmi zdanie przy ocenie “Zabrakło Ci dosłownie dwóch punktów do lepszej oceny” niż “Znowu dostałeś dwójkę”. Prócz tego zadbaj, aby podczas oceny nie ośmieszać ucznia przy reszcie klasy. Wywoływanie do tablicy dziecko, które nie radzi sobie z tematem i zmuszanie go “po spartańsku” do rozwiązywania zadań, aż je zrozumie, w żaden sposób nie będzie korzystne. Dobry wychowawca dba o godność i poczucie własnej wartości swoich wychowanków, dlatego nie naraża go na szykany ze strony kolegów.
Podkreśl, jak ważne jest zdobywanie wiedzy dla satysfakcji, a nie samej oceny. Takie podejście nie zniechęci ucznia przed przyswajaniem informacji, nawet gdy jego ocena nie będzie najwyżej punktowana. Ponadto warto uzmysłowić uczniów, że ciężko jest być geniuszem z każdego przedmiotu, a negatywna ocena z matematyki może przytrafić się prymusowi z geografii. Nie oznacza to jednak, że uczniowie mają się nie starać i nie przykładać do nauki. Chodzi o zachowanie równowagi i zdrowego podejścia do sytuacji.
Czasami, aby nie zaniżać poczucia własnej wartości ucznia, warto przejść w opisowy system oceny. Dlaczego? Postawienie trójki lub czwórki nie zawsze podkreśla kryteria oceniania. Szczególnie jest to widoczne podczas oceny zachowania uczniów. Opisowa ocena uwypukla jego mocne strony, można w niej się skupić na najnowszych dokonaniach, a także łagodniej wskazać elementy wymagające poprawy. Jednak taka ocena wymaga większego nakładu pracy, czasu i zaangażowania ze strony nauczyciela. Musi on dostrzegać wszystkie działania ucznia, by móc odpowiednio je ująć w ocenie opisowej. Wysiłek ten jednak się opłaci, bo uczeń chętnie zaangażuje się w polepszeniu swoich wyników, widząc, że jego starania są faktycznie doceniane.
Sprawiedliwie nie znaczy tak samo! Pamiętaj, że ocena to wskaźnik, który pokazuje postępy lub niedociągnięcia ucznia, nad którymi powinniście popracować wspólnie. Każde dziecko jest inne i posiada inne ograniczenia lub umiejętności. Stosowanie szablonowego ocenienia nie tylko nie przełoży się na faktyczne talenty ucznia, lecz także może wręcz je przekreślić.
Dobry wychowawca zna swoich uczniów i wie, z jakimi problemami muszą się borykać. Dysleksja, autyzm, nieśmiałość, ADHD, wyobcowanie – tego typu aspekty koniecznie trzeba uwzględnić podczas oceny.
Zatem, jak oceniać ucznia z Zespołem Aspergera? Oddziel w ocenie obszary, które wynikają z zaburzeń i weź pod uwagę wysiłek oraz jego zaangażowanie, jakie włożył w rozwiązanie zadania. Wydłuż jego czas pracy i oceniaj techniką „pozytywnych wzmocnień”, tj. używaj pochwał i twórz pozytywną relację z uczniem. Tym samym kieruj się przy uczniach z pozostałymi zaburzeniami lub trudnościami w uczeniu się.
Na sam koniec należy pamiętać o rodzicach, którzy w środowisku domowym mogą (poprzez wykształcone wzorce oceniania na własnym przykładzie) naciskać dzieci, by miały jak najlepsze stopnie. Podczas spotkań z opiekunami zawsze skupiaj się na osiągnięciach dziecka i unikaj sformułowania: „Jest zdolny, ale leniwy”. Przekaż rodzicom kryteria oceny i na czym się skupiają. Dzięki temu będą wspierać Cię w motywowaniu dziecka, a nie naciskaniu, aby uczyło się dla samych widełek czy sztywnych ocen. Życie niejednokrotnie zweryfikowało, że ocena nie zawsze odzwierciedla umiejętności czy wartość dziecka, które dorastając, może osiągnąć sukces w danej dziedzinie. Sam Einstein był kilkukrotnie wyrzucany ze szkół, ze względu na nie wpisywanie się w ramy oceny, a nawet miał opinię “niezdolnego”.
Takich przykładów jest wiele, dlatego nie należy powielać błędów dawnych nauczycieli, a iść z pedagogiczno-motywującym duchem czasu, dzięki któremu Twoi uczniowie w pewnym momencie będą szybować niczym orły po edukacyjnej przestrzeni!
