Bycie nauczycielem jest niezwykle wymagające. Musisz nie tylko przekazać wiedzę, lecz także zaszczepić w uczniach chęć poszukiwania dodatkowych informacji. Jednak rola nauczyciela-wychowawcy ma jeszcze większe znaczenie i wpływa na poza edukacyjny schemat życia dziecka. Czym zatem powinien odznaczać się wychowawca w szkole i jakie dokładnie pełni funkcje?
Właśnie kończę swój pierwszy rok w szkole i nie należy on do najłatwiejszych doświadczeń. A jeszcze dodatkowo wpadło mi teraz wychowawstwo. Bywały trudne momenty, czasem też płacz się pojawił i strach, że sobie nie poradzę. Ale z każdym miesiącem jest coraz lepiej. Myślę, że najważniejsze jest, żeby nie naśladować innych – trzeba umieć stawiać granice, ale też tam gdzie potrzeba trochę odpuścić. W końcu dzieci muszą wiedzieć, że wymagamy. Tylko jak zyskać w ich oczach autorytet?
Jak sama nazwa wskazuje, wychowawca odgrywa rolę wychowawczą, czyli ukierunkowuje uczniów pod względem emocjonalnym, społecznym i środowiskowym, motywując ich do konkretnych działań. W jego gestii jednak nie leży przejęcie formy wychowawstwa, jaka spoczywa na barkach rodziców. Jaka jest między nimi różnica? Postaramy się to wyjaśnić w niniejszym artykule.
Lista zadań wychowawcy jest dosyć pokaźna i niekiedy wymaga uaktualnień. Oprócz tego obowiązki wychowawcy szkolnego będą różnić się między sobą w zależności od placówki, w której pracuje i poziomu rozwoju dziecka. Można jednak określić, że jego główną rolą jest bycie przewodnikiem ułatwiającym poznanie świata, czuwającym nad bezpieczeństwem dzieci pod względem fizycznym, psychicznym i emocjonalnym. Powinien zachęcać, a nawet uczyć dzieci pewnych form samodzielności, pomagać im wyrażać swoje myśli, uczucia oraz umożliwiać rozwijanie wszechstronnych umiejętności. Ponadto staje się on dla uczniów autorytetem i osobą godną naśladowania. To jednak nie wszystko.
Zadania wychowawcy klasy w szkole podstawowej powinny obejmować:
Oprócz standardowego pakietu obowiązków, które przedstawiliśmy w poprzednim akapicie, funkcja wychowawcy w starszych klasach obejmują opiekę i przewodnictwo psychologiczno-emocjonalne. Dzieci pod wpływem naturalnego rozwoju zmagają się z problemami wczesnej dorosłości, buntu, nieporozumień i szukania własnej drogi życiowej (które także mogą rozpocząć się na etapie szkoły podstawowej). Ponadto wychowawca ma znacznie więcej dokumentacji do wypełnienia, co pochłania większą ilość czasu.
Książka Jak być dobrym wychowawcą może okazać się niezbędnikiem i szczególną pomocą w wywiązywaniu się z obowiązków wychowawczych na poziomie wszystkich klas. Zawiera gotowe arkusze planowania i diagnozy, ułatwia planowanie tematyki godzin wychowawczych, wskazuje metody komunikacji z rodzicami i innymi nauczycielami oraz sprzyja samoanalizie jako wychowawcy. Dzięki dostępnym w niej narzędziom i wskazówkom wychowawca może zadbać o swój rozwój, zaoszczędzić czas na przygotowanie połowy zadań oraz zwiększyć efektywność pracy.
Dobry wychowawca klasy powinien nie tylko znać wygląd rodziców swoich podopiecznych, lecz także pozostawać z nimi w dobrym i stałym kontakcie. Dzięki temu może bliżej poznać środowisko ucznia i zrozumieć jego potrzeby. Powinien starać się zaangażować opiekunów prawnych ucznia w życie szkoły, co ułatwi wysoki poziom komunikacji na płaszczyźnie szkoła-dom, co z kolei sprzyja rozwojowi i bezpieczeństwu dziecka. Artykuł współpraca z rodzicami w szkole podstawowej bardziej szczegółowo przedstawia, jak umiejętnie nawiązać dobry kontakt z rodzicami i uwypukla szereg wynikających z tego korzyści.
Określenie konkretnych obowiązków i ich przysłowiowe „odhaczenie” wcale nie musi oznaczać, że nauczyciel dobrze wywiązuje się z roli wychowawcy. Dlaczego? Bo dobry wychowawca klasy nie traktuje swojej roli szablonowo. Każda klasa składa się z indywidualnych jednostek uczniów, mających różną osobowość, warunki domowe, pochodzenie, a nawet przekonania. Należy uwzględnić to przy każdym kontakcie z dzieckiem, a niekiedy dostosować do tych elementów swoje metody nauczania. Wraz ze zmieniającą się sytuacją światową, w naszym kraju pojawia się coraz więcej reprezentantów innych narodowości, dlatego może się zdarzyć, że do Twojej klasy trafi uczeń, dla którego polska kultura jest obca, nieznana i niezrozumiała. To od Ciebie zależy, czy taki uczeń dobrze odnajdzie się w nowej rzeczywistości. Nie oznacza to jednak, by przymuszać go do dostosowania się do polskich standardów. Konieczne jest, abyś poznał jego kulturę i pomógł mu odnaleźć most łączący oba światy, dzięki któremu będzie mógł swobodnie egzystować i się rozwijać.
Bycie wychowawcą wymaga od nauczyciela wielopoziomowego samokształcenia, uzupełniania wiedzy, poszerzania horyzontów i pozbycia się wewnętrznych, naturalnie obecnych barier np. niektórych form uprzedzeń wynikających z doświadczeń czy wychowania. Wychowawca powinien dawać dobry przykład i wzór oraz pokazywać, że to, czego wymaga od uczniów, nie jest jego wymysłem, a ma na celu ich dobro. Dzięki temu nawiąże szczególną więź z uczniami, która zapewni mu szacunek, autorytet i przyczyni się do rozwoju odpowiedzialnego społeczeństwa, które umiejętnie będzie dążyć do realizacji swoich celów.
Bibliografia:
