Tymczasem podstawowym celem współpracy nauczyciela z rodzicami jest porozumienie się w taki sposób, by wspólnie osiągnąć cele edukacyjne i wychowawcze. Dlatego warto pochylić się nad wdrożonymi rozwiązaniami komunikacyjnymi i sprawdzić czy pomagają one osiągnąć główny cel oraz cele szczegółowe. Są nimi między innymi:

• zrozumienie, jakie oczekiwania mają rodzice wobec szkoły,
• współpraca w zakresie dopasowania metod do możliwości rozwojowych ucznia,
• informowanie rodziców o funkcjonowaniu dziecka w szkole oraz pojawiających się problemach,
• udział rodziców w życiu szkolnym,
• wypracowywanie relacji partnerskich.

Realizacja wyżej wymienionych celów przekłada się na konkretne korzyści, dzięki którym łatwiej jest nam przeprowadzić proces edukacyjno-wychowawczy. Dziecko zaś żyje w poczuciu bezpieczeństwa, nie mając podświadomej lub świadomej obawy o konkurencję środowiska szkolnego z rodzicielskim.

Odpowiednia współpraca rodzica z nauczycielem jest korzystna dla jednej i drugiej strony. Rodzicom daje możliwość uzyskania dodatkowych umiejętności z zakresu podstaw pedagogiki i psychologii — szczególnie rozwojowej. Opiekun dziecka ma szansę dowiedzieć się więcej o środowisku szkolnym, co wpływa na jego spokój wewnętrzny. Może też wziąć udział w konstruowaniu programów szkolnych, zwiększając poczucie wspólnoty i odpowiedzialności.

Nauczyciel zaś ma szansę pogłębić wiedzę o uczniu i ewentualnych trudnościach, które go dotyczą. Dzięki temu łatwiej mu osiągnąć założone cele edukacyjne.

Odpowiednia współpraca przynosi benefity dla obu stron. Jednym z nich jest ograniczenie wzajemnych uprzedzeń i negatywnych ocen. Łatwiej tu o nawiązanie podmiotowej relacji, opartej na szacunku, tolerancji, chęci obopólnej pomocy i wyrozumiałości.
 

Narzędzia do kontaktów z rodzicami

Jakimi narzędziami dysponuje dziś nauczyciel chcący kontaktować się z rodzicami? Rozwój Internetu otworzył przed nami kolejne możliwości, co powoduje, że obie strony mogą się wręcz gubić w natłoku kanałów. Dlatego warto ściśle trzymać się tych wybranych i omówionych na przykład na pierwszym zebraniu dla rodziców.

Formy współpracy możemy podzielić na zbiorowe, indywidualne oraz mieszane. Indywidualne odnoszą się do konkretnego ucznia i jego rodziców. Są nimi:

• rozmowy telefoniczne,
• konsultacje pedagogiczne, rozmowy „po zajęciach”,
• wizyty domowe,
• korespondencja (maile, dzienniczek ucznia, dziennik elektroniczny).

Zbiorowe formy współpracy, to takie, w których uczestniczy co najmniej kilka osób. Dotyczą najczęściej spraw związanych z ogółem uczniów. Należą do nich między innymi:

• zebrania z rodzicami,
• spotkania z ekspertami (psycholog, pedagog, policjant),
• zebrania Rady Pedagogicznej,
• spotkania okolicznościowe (Dzień Matki, święta).

Z kolei mieszane formy współpracy przybierać mogą zarówno formę indywidualną, jak i zbiorową.

Dystraktory dobrej współpracy

System edukacyjny nie zawsze sprzyja współpracy z rodzicem. To, na co narzekają obie strony, to brak czasu na rozmowę oraz poczucie mówienia „innym językiem”, przez co zarówno nauczyciel, jak i opiekun dziecka nie czują się wysłuchani. W trudniejszych relacjach może zabraknąć wiary w to, że kolejny dialog może coś zmienić.

U nauczyciela dochodzi do tego poczucie braku wpływu na środowisko rodzinne. Nawet jeśli rodzic zapewnia, że dostosuje się do ustaleń, bywa inaczej. Sytuacja komplikuje się, gdy problem nie leży w uczniu, a w zagmatwanej sytuacji rodzinnej. Do tego nauczyciel może przenosić swoje negatywne doświadczenia lub doświadczenia kolegów z pracy, związane ze współpracą z rodzicami, co powoduje uprzedzenie się do konkretnej rodziny lub ogółu.

Bywa, że bariery stawia szkoła, na przykład jeśli środowisko szkolne jest nieprzyjazne kontaktom rodzicielskim i brakuje w nim czasu oraz miejsca na spokojną rozmowę. Istnieją też komplikacje, które wynikają wprost ze strony nauczyciela, jak lęk przed wystąpieniami publicznymi, utrudniający kontakt podczas zebrań dla rodziców.

Rodzic natomiast może żywić obawy, że swoją postawą lub poruszanymi tematami zniechęci do siebie nauczyciela, co będzie miało wpływ na relację pedagog-dziecko. Bywa także, iż nie czuje prawdziwego wsparcia, a jedynie słyszy pouczanie lub też odczuwa lęk przed usłyszeniem negatywnych informacji o swoim dziecku.

Czasami szkoła niechętnie zezwala na włączanie się rodziców w środowisko szkolne. Rodzic może wtedy mieć poczucie „pozorowanych działań”, z których tak naprawdę nic nie wynika albo bać się braku wpływu na decyzje dotyczące własnych dzieci.

Co można zrobić?

Jak w takim razie pokonać piętrzące się przeszkody? Co możemy zrobić, by komunikacja środowiska szkolnego i rodzinnego przebiegała łatwiej?

• Mów prostym językiem, bez pedagogicznego żargonu — tak by być zrozumianym. Rodzic uniknie wtedy poczucia protekcjonalnego traktowania.
• Rozeznaj się w umiejętnościach rodzicielskich. Pomyśl, w jakie czynności możesz zaangażować poszczególne osoby.
• Nie przyjmuj postawy ofensywnej. Miej na uwadze, że możesz się mylić. Przyjmij krytykę i przeanalizuj ją „na chłodno”.
• O ile pozwalają na to warunki, zorganizuj wspólne zajęcia dla dzieci i rodziców. Dzięki temu pokażesz zarówno swoje umiejętności, jak i zdolności dzieci.
• Bądź otwarty na ciekawe propozycje – nawet te, które wymagają od Ciebie pewnych zmian.
• Przed spotkaniem przemyśl treść i formę – sprawdź również miejsce spotkania i czas, aby uniknąć pośpiechu w rozmowie.
• Jeśli masz do przekazania informacje o problemach, zacznij od znalezienia dobrych cech dziecka. Wyraź gotowość wsparcia w oddziaływaniach wychowawczych. Nie zostawiaj rodzica sam na sam z problemem.
• Uzgodnij razem z rodzicami wzajemne oczekiwania i ustal konkretne zasady współpracy.

Przydadzą się także takie umiejętności społeczne, jak umiejętność słuchania, przekazywania informacji zwrotnej, równowaga między empatią a dystansem oraz adekwatna prezentacja swojej osoby. Tak samo ważne są umiejętności komunikacyjne, czyli aktywne zadawanie pytań, umiejętność udzielania odpowiedzi, posługiwania się informacją zwrotną oraz zdolność wyczucia stylu komunikacyjnego i dostosowania się do niego.

Aby współpraca z rodzicami układała się dobrze, niezbędne są dobre chęci jednej i drugiej strony. Dlatego warto swoją postawą pokazywać gotowość do wspólnego działania i rozwiązywania problemów. Jeśli rodzic zobaczy w nas partnera, zamiast swoistego „dyktatora”, łatwiej będzie mu zaufać jako osobie, z którą rozmawia oraz jako nauczycielu, z którym styka się jego dziecko.