Bez względu, jaki model wychowawczy króluje w naszym domu, każdy rodzic musi być przygotowany na koktajl emocjonalny ze strony dziecka. Złość, płacz, krzyk mogą objawiać się całodzienne lub zniknąć w ułamku sekundy i być zastąpione przez radość czy euforię. Nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Nawet najgrzeczniejsze dzieci, mają moment wybuchu negatywnych emocji. W miarę dorastania łatwiej będzie im je kontrolować i rozgraniczać, ale warto, by ćwiczyły tę umiejętność jak najwcześniej. Rodzice mają tu do odegrania ważną rolę – ich pomoc i działanie nie tylko szybciej pomoże w posegregowaniu emocji, ale wpłyną na inteligencję emocjonalną dziecka, dzięki czemu jako dorosły człowiek w podejmowaniu decyzji nie będzie kierować się chwilą i emocjonalnymi wybuchami, a logiką i praktycznym rozwiązaniem. 

Emocje dziecka – mechanizm działania

Na sam początek musimy pamiętać, że odczuwanie emocji przez dziecko różni się od odczuwania emocji przez dorosłego. Emocje w wydaniu pociechy mogą być bardziej gwałtowne, intensywniejsze i całkowicie przesłaniające pozytywy lub odwrotnie, negatywy. Jak to możliwe? Za emocje odpowiedzialny jest układ limbiczny mózgu, który kieruje naszym ciałem, myślami i postępowaniem. Okazuje się, że prawa półkula mózgu odpowiada głównie za odczucia i emocje, a lewa za logiczne myślenie i analizę przyczynowo-skutkową. Kluczowym wątkiem jest fakt, że dzieci głównie posługują się prawą półkulą, podczas gdy osoby dorosłą lewą. Ta istotna różnica może prowadzić do nieporozumień i pogłębiania problemu. Szacuje się, że dzieci zaczynają korzystać częściej z lewej półkuli około 5 roku życia, ale wszystko jest też uzależnione od jego poziomu samoświadomości i rozwoju emocjonalnego. Właśnie dlatego to takie ważne, by pomóc dziecku kontrolować swoje emocje. 

Chciałbyś dowiedzieć się więcej? Koniecznie przeczytaj artykuł: Kolorowe eksperymenty naukowe

Jak działać?

Gdy nasza pociecha ma wybuch negatywnych odczuć, albo jest niezwykle wrażliwa i łatwo się wzrusza, nie zawsze wiemy jak postąpić, a zwłaszcza, gdy pokaz emocjonalny wydarzy się publicznie. Ciekawskie, współczujące czy karcące spojrzenia mogą nas zestresować i zapomnimy o odpowiedniej reakcji. Pamiętajmy jednak, że dobro naszego dziecka jest najważniejsze, a nie ocena obcej osoby. 

Czego unikać?

By dobrze przystąpić do działania, zapamiętaj, czego warto unikać w pierwszej kolejności. Niektóre z tych rzeczy następują automatycznie przy wyniknięciu problemu, a mogą bardzo zaburzyć możliwości pomocy emocjonalnej. Należą do nich podniesiony ton, porównywanie z innymi dziećmi lub rodzeństwem np. Adaś nigdy nie zachowałby się tak jak Ty,  czy polecenia z groźbą np. Jak się nie uspokoisz i nie przestaniesz płakać, to nie obejrzysz dzisiaj bajki. 

Niezbyt korzystne są też odwrotne sytuacje, czyli obiecywanie dziecku spełnienia wszystkich zachcianek, jeśli tylko przestanie płakać czy się złościć np. Jak przestaniesz, to kupię Ci nową lalkę. 

Takie reakcje dorosłych dają błędne sygnały rozumienia emocji i mogą doprowadzić do jeszcze większej rozterki emocjonalnej.

Zauważ, zrozum i okaż wyrozumiałość

Pierwszym krokiem, jaki warto zrobić przy wybuchu emocjonalnym, jest okazanie cierpliwości i zrozumienia. Nie ignoruj problemu i nie zostawiaj dziecka samego, by się uspokoiło. Podejdź do niego i nazwij uczucie, jakie w nim teraz dominuje. Na przykład możesz powiedzieć: Jesteś zła i smutna, bo popsuła się Twoja zabawka. Rozumiem Cię. Mnie też często psują się rzeczy, na których mi zależy, ale możemy spróbować to naprawić. Twój ciepły ton, podzielenie się osobistym doświadczeniem i wskazanie, że istnieje wyjście z ciężkiej sytuacji, może doprowadzić do wyciszenia się dziecka. Gdy Twoja reakcja będzie powtarzać w podobnych sytuacjach, dziecko zacznie rozumieć swoje odczucie, jakie działania mogą je wywoływać i jak ich zatem unikać. 

Pomocna w poznawaniu i rozumieniu uczuć przez Twoje dziecko, może być zabawa edukacyjna. Możesz skorzystać z gotowych kart obrazkowych, na których przedstawione są różne emocje, obejrzeć je z dzieckiem i zacząć: Zobacz, tu jest pokazany pan, który odczuwa strach. Kiedy zazwyczaj go czujemy?, lub Kiedy Ty się boisz? Dzięki temu pomożemy dziecku poznać i rozpoznawać emocje oraz przy okazji dowiemy się, które z nich odczuwa najczęściej i w jakich chwilach. 
 

Reaguj i wyznaczaj granice

Bez względu, z jaką emocją mierzy się Twoje dziecko nie ignoruj go nawet jeśli w dorosłym rozumieniu, jest błahe. My wiemy, że rozdarta sukienka to nie koniec świata, ale jak zaznaczyliśmy na wstępie, dzieci postrzegają świat inaczej, bardziej emocjonalnie. Pokaż też, że silne emocje  nie usprawiedliwiają złego postępowania. Na przykład, gdy dziecko bawiąc się na placu zabaw, zabierze innemu zabawkę, interweniuj spokojnie, ale konkretnie. Zaznacz, że zabawka nie należy do niego i jeśli jej właściciel nie wyraził zgody, by ją zabrał, nie może tego zrobić. Poproś dziecko, by oddało „zgubę” właścicielowi, a jeśli nie chce, nie ulegaj. Tłumacz cierpliwe, a gdy to nie przynosi rezultatu, pokaż dziecku, jak należy postąpić. Wyjaśnij, że jego zachowanie może też sprawiać przykrość innym. W ten sposób dziecko będzie rozwijać empatię. Jego odczucia są ważne, ale nie mają być nadrzędne wobec uczuć innych i istniejących zasad. 

Przytul 

Kontakt fizyczny z rodzicem jest lekarstwem niemal na wszystko. Pod wpływem przytulenia może zniknąć każda negatywna emocja, lub negatywna myśl. Pokaż dziecku, że zawsze je wspierasz i rozumiesz. W przyszłości taka postawa zaowocuje podobnymi reakcjami. Dzieci nie tylko będą umiały okazywać empatię poprzez solidarność uczuciową, ale także czynem.

Zadbaj o higienę snu

Zmęczenie czy niewyspanie się to główni wywoływacze skrajnych emocji. Mózg nie miał wystarczająco czasu na regenerację, a co za tym idzie, staje się przeciążony i nadwrażliwy na bodźce zewnętrzne. Zadbaj więc, by Twoja pociecha była wypoczęta. Pilnuj higieny snu tj. stałych pór zasypiania, odpowiednich warunków i ciszy. Wypoczęty organizm i mózg zdecydowanie lepiej będzie kontrolował emocje dziecka. 

Daj dobry wzór 

Dzieci szczególnie przyswajają sobie wzorce zachowań najbliższych i je powielają. Dawaj zatem przykład jak radzić sobie z emocjami, by Twoje słowa i ćwiczenia miały odzwierciedlenie również w Twoim przypadku. Dzięki temu dziecko będzie rozumiało, że emocje, nawet te najbardziej wybuchowe, dotykają wszystkich i jeszcze lepiej je zrozumie.  

Emocja dziecka. Podsumowanie 

Mimo że artykuł skupiał się na działaniu rodziców, powyższe rady mogą okazać się pomocne również dla pedagogów i nauczycieli. Wsparcie, wykorzystanie pomocy edukacyjnych, zajęcia, na których będą prowadzone warsztaty z kontrolowania emocji, okazywanie zrozumienia i cierpliwości – to wszystko leży także w gestii i możliwości kadry opiekuńczej w przedszkolu oraz szkole, wystarczy tylko dostosować je do warunków i elastycznie wprowadzić w życie. 

Należy również pamiętać, że każde dziecko jest unikalne, a jego potrzeby emocjonalne mogą się różnić. Dlatego istotne jest, abyśmy byli elastyczni i dostosowali nasze podejście do indywidualnych potrzeb naszej pociechy.

Wspierając nasze dzieci w radzeniu sobie z emocjami, uczymy ich nie tylko rozumienia siebie, lecz także empatii i zrozumienia dla innych ludzi. To umiejętności, które przydadzą się im przez całe życie zarówno w relacjach rodzinnych, jak i społecznych.

Pamiętajmy zawsze, że bycie rodzicem jest czasem wyzwaniem, ale także niezwykłą przygodą pełną radości i nauki. Wspólna podróż z naszymi dziećmi, podczas której uczymy się razem, budujemy więź i rozwijamy ich potencjał, to jedno z najpiękniejszych doświadczeń życiowych.

Bibliografia: 

1. http://www.sp32.bydgoszcz.pl/wp-content/uploads/2018/06/Uczucia_dzieci.pdf

2. https://www.stypendia-pomostowe.pl/wp-content/uploads/2019/05/Naukowy-Start_2018.pdf#page=74

3. https://www.uniwersytet-dzieciecy.pl/files/document/7b4bf26bea71d319f787099d7f53fc111387802934.pdf

4. http://www.ptde.org/pluginfile.php/1014/mod_page/content/5/Archiwum/XXI_KDE/PDF/Frackowiak.pdf