Jak rozwijać samodzielność u dziecka? Scenariusze zajęć i karty pracy

Z publikacji dowiesz się:

Czym jest samodzielność?

Kiedy rodzi się potrzeba niezależności?

Jakie czynniki wpływają na poziom niezależności dziecka?

Jak opiekun powinien wspierać rozwój niezależności u pociechy?

Jaką rolę odgrywa rodzina w procesie kształtowania niezależności?

Jakie wyróżniamy trzy aspekty samodzielności?

W jaki sposób praktycznie uczyć dziecko samodzielności?

Jakie umiejętności samoobsługowe powinno zdobyć dziecko w okresie od 3 do 6 lat?

Czym jest samodzielność umysłowa?

Czym charakteryzuje się samodzielność społeczna?

W jaki sposób samodzielność wpływa na kształtowanie emocji?

Opisywana pozycja to swoiste panaceum wiedzy na temat samodzielności w pierwszych latach życia dziecka. Wszelkie informacje są przedstawione w sposób wnikliwy, ale i konkretny. Prócz tego każdy ze scenariuszy zajęć został dokładnie przemyślany i dostosowany do potrzeb danego wieku, a przebieg zabaw i ćwiczeń został przedstawiony dokładnie krok po kroku, uwzględniając cele ogólne i szczegółowe. Ze względu na bogaty zasób zróżnicowanych zabaw, można mieć pewność, że spotkają się one z zaangażowaniem ze strony dzieci, co przełoży się na płynność i atrakcyjność prowadzonych lekcji.

Spis treści:

Wprowadzenie. . . 5

1.1. Samodzielność jako potrzeba rozwojowa. . . 5

1.2. Różnice i trudności w opanowywaniu czynności samoobsługowych. . . 6

1.3. Rola wychowawców i rodziców . . . 7

Trzy aspekty samodzielności dzieci w wieku przedszkolnym. . . 8

2.1. Nauka samodzielności praktycznej dziecka w wieku przedszkolnym. . . 9

2.2. Samodzielność umysłowa – dokonywanie wyborów i rozwiązywanie konfliktów . . . . 13

2.3. Samodzielność społeczna. . . 14

Kształtowanie samodzielności a emocje . . . 15

Scenariusze zajęć. . . 17

4.1. Scenariusze zajęć dla dzieci trzyletnich . . . 17

1. Scenariusz – Tosia je sama. . . 17

2. Scenariusz – Maluszki myją paluszki. . . 21

3. Scenariusz – Czy pokażesz nam, że założyć umiesz sam?. . . 24

4.3 Scenariusze zajęć dla dzieci czteroletnich . . . 27

1. Scenariusz – Mydlane figle. . . 27

2. Scenariusz – Czego potrzebuje mądra głowa, gdy dbać o zęby jest gotowa. . . 31

3. Scenariusz – O porządek dbamy sami, pięknie salę posprzątamy. . . 36

4.3. Scenariusze zajęć dla dzieci pięcioletnich .. . 41

1. Scenariusz – O szaliku, który chciał latać. . . 41

2. Scenariusz – Dyżurujemy przy stole . . . 45

4.4. Scenariusze zajęć dla dzieci sześcioletnich. . . 49

1. Scenariusz – Dużo umiem zrobić sam, o przybory swoje dbam!. . . 49

2. Scenariusz – Zasuwamy zamki, wiążemy buciki, umiemy też zapiąć sweter na guziki. . . 53

3. Scenariusz – Zasady bezpieczeństwa znamy, odkurzaczem dywan posprzątamy! . . . 57

Literatura . . . 62

1. Wprowadzenie

Nie można być wolnym, jeśli nie jest się samodzielnym. Zatem aby dziecko zdobyło niezależność, jego aktywne oznaki wolności osobistej muszą być akceptowane od najwcześniejszego dzieciństwa. Czego dziecko nie jest w stanie samo zrobić, musimy mu dokładnie pokazać. Nie możemy jednak dawać zbytecznej pomocy, ale też nie zaniechajmy tej koniecznej.

Maria Montessori samodzielność „Człowiek samodzielny – to człowiek wolny, niezależny, niezawisły, zaradny, aktywny” [A. Latusek (red.), Praktyczny słownik wyrazów i zwrotów bliskoznacznych, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2004, s. 216.]. Rozważając zagadnienie samodzielności dziecka, musimy zauważyć, że tak jak każdy inny obszar rozwoju dziecka kształtuje się ona na przestrzeni określonego czasu, pod wpływem różnorodnych czynników – zarówno tych wewnętrznych, dotyczących biologiczno-genetycznych aspektów rozwoju dziecka, jak i tych zewnętrznych, w których ten rozwój przebiega.

1.1. Samodzielność jako potrzeba rozwojowa Kiedy rodzi się mały człowiek, oczekująca na jego przyjście na świat rodzina natychmiast obejmuje go swoją troską. Matka gotowa jest do karmienia, pielęgnowania i wsparcia w każdej jego potrzebie. Dzieje się tak dlatego, że nowo narodzone maleństwo jest niesamodzielne i uzależnione od pomocy otoczenia. Wydawać by się mogło, że „skazane” na dorosłych dziecko już zawsze będzie od nich zależne. Tak jednak nie jest. Już od pierwszych dni życia maluch zaczyna swą konsekwentną drogę ku niezależności i pełnej autonomii.

W trakcie swojego rozwoju dziecko przejawia coraz większą potrzebę niezależnego zdobywania i gromadzenia doświadczeń, sprawdzania swoich umiejętności w różnych sytuacjach, pokonywania przeszkód – to właśnie jego dążenie do samodzielności rozumianej jako dyspozycja do podejmowania nowych zadań, wyzwań opartych na osobistej aktywności i działaniu zgodnie ze swoją wolą. Ale zanim maluch zacznie odnosić pierwsze małe sukcesy i zdobywać niezależność, jego droga do samodzielności może być usłana błędami, ciągłymi próbami i pytaniami, a wyzwaniom tym będą towarzyszyć różnorodne emocje, także takie, które wiążą się z umiejętnością ponoszenia konsekwencji własnych wyborów i decyzji.