Jedną z większych i emocjonujących przygód w życiu dziecka jest pójście do przedszkola. Dlaczego? To „krok do samodzielności”, chwila zmian, wyzwań i nawiązywania kolejnego poziomu relacji społecznych. Nie zawsze jest to łatwe, zarówno dla dzieci jak i dorosłych, dlatego warto przyjrzeć się pewnym wskazówkom, które pomogą w adaptacji do nowej sytuacji.
Witam
Chciałbym się dowiedzieć coś więcej na temat sposobów rozmowy z dzieckiem, które trafiło do nowego przedszkola. By z dzieckiem porozmawiać przez pryzmat pozytywnych impulsów ale oczywiście nie ignorując też tych wszystkich negatywnych aspektów, które wiążą się ze zmianą i chwilową utratą poczucia bezpieczeństwa u dziecka.
Płacz, strach, ciekawość i lęk przed zmianą — to najczęściej odczuwane emocje przez pierwszodniowego przedszkolaka, które mogą utrzymać się przez dłuższy okres czasu. Trudno mu się dziwić. Bez względu na to, w którym roku życia przekroczył próg przedszkolnego budynku, zmiana zawsze wywołuje skrajne uczucia. Można jednak nieco złagodzić ten moment i sprawić, by adaptacja do przedszkola przebiegła szybciej i sprawniej.
Warto jednak sobie uświadomić, że adaptacja, to proces wieloetapowy, złożony i długotrwały, zatem nie oczekujmy zmian i całkowicie pozytywnego nastawienia u dziecka z dnia na dzień. Nim osiągnie dojrzałość przedszkolną, musimy wykazać się cierpliwością i zrozumieniem. Co może stać się barierą w całym procesie adaptacyjnym?
To tylko część z kluczowych barier, które mogą przeszkadzać w adaptacji. Do tego dochodzi osobowość i charakter dziecka, oraz jego indywidualne obawy.
Rodzina to naturalne środowisko dziecka i to w nim zdobywa pierwsze doświadczenia społeczne i emocjonalne. Szczególnie rodzice odgrywają istotną rolę w życiu dziecka, bo zawsze nad nim „czuwają” i zaspokajają jego potrzeby, gotowi do ingerencji czy pomocy w każdej sytuacji. Gdy malec nagle musi zrezygnować z obecności tak ważnych dla niego osób, automatycznie może poczuć się niepewnie. Nie oznacza to jednak, że nie może przejść adaptacji w przedszkolu łagodnie, a pierwszy pomocny krok powinni zrobić rodzice.
Rozmowa i zapewnienie – by Twoja pociecha nie spanikowała w momencie pożegnania w sali przedszkolnej, nie stawiaj jej przed faktem dokonanym. Niekiedy rodzice nic nie mówią dziecku i zaprowadzają je do przedszkola, sądząc, że takie szokowe podejście ułatwi sprawę adaptacji. Może to jednak pozostawić traumatyczne ślady, które będą rzutować na dalszy rozwój dziecka. Zamiast robić “niespodzianki” nagłej zmiany codziennego harmonogramu, już wcześniej porozmawiaj z dzieckiem, że pójdzie do przedszkola. Opowiedz, że pozna tam nowe koleżanki i kolegów, z którymi będzie się bawić i będzie miało dostęp do masy zabawek. Mów o tym spokojnie i optymistycznie, nawet jeśli moment adaptacji przedszkolnej jest trudny również dla Ciebie. Dziecko wyczuje Twoje emocje i jeśli zauważy niepokój z Twojej strony, również poczuje się niepewnie. I najważniejsze na koniec: zapewnij dziecko, że na pewno po nie wrócisz. Nie chodzi o to, że Twoja pociecha czuje się na co dzień zaniedbana, niekochana i może Cię podejrzewać o porzucenie, ale pod wpływem lęku separacyjnego, mogą jej przychodzić na myśl tak negatywne wnioski.
Kolejnym dobrym pomysłem jest wydłużanie czasu spędzanego przez dziecko w przedszkolu z każdym kolejnym dniem/tygodniem. Dzięki temu adaptacja będzie następować naturalnie, niekiedy dla malucha niezauważalnie, a co za tym idzie w sposób łagodny.
Wyjaśnij również, że w razie kłopotów, problemu czy złego samopoczucia zawsze może zgłosić się do opiekuna grupy. Istotne jest, by dziecko wiedziało, że w momencie przebywania w placówce, to opiekun ustala zasady i plan dnia, ale też zawsze ma na względzie dobro dziecka. Dzięki temu zbudujesz delikatny most dobrych relacji pomiędzy nowym dorosłym w jego życiu, z którym będzie spędzać określoną liczbę czasu.
Sprawna adaptacja do przedszkola nie jest uzależniona wyłącznie od zachowania i działań rodziców. Kolejną osobą, która ma na to ogromny wpływ, jest opiekun przedszkolny. Nie pełni jedynie funkcji organizatora czy osoby czuwającej nad bezpieczną zabawą. Musi też uwzględnić aspekt sfery emocji dziecka i mimo że ma pod opieką całą grupę, powinien dostosowywać się do indywidualnych potrzeb podopiecznego.
Miej dobre relacje z rodzicami – dobra komunikacja z opiekunami czy rodzicami stanowi dobrą podstawę, by adaptacja w przedszkolu ich pociechy okazała się w pełni sukcesywna. Wypytaj ich o dotychczasowe zajęcia i zachowania dziecka, dzięki czemu będziesz mógł zaobserwować, zmiany osobowości, zachowań lub coraz lepszy kontakt z innymi dziećmi. Jeśli maluch jeszcze nie składa zbyt rozbudowanych zdań, albo jest małomówny, zapytaj, jak sygnalizuje swoje najważniejsze potrzeby, by być wyczulonym na zapewnienie mu komfortu. Zdobądź zaufanie rodziców, a zdobędziesz zaufanie ich pociechy.
Jeśli polityka placówki na to zezwala, zaproponuj rodzicom, by przez początkowe dni w przedszkolu razem z dzieckiem uczestniczyli w zajęciach. Nie tylko zmniejszy to uczucie niepewności pociechy, ale wyciszy też rodziców, którzy nawet jeśli chcą być dzielni i tłumaczą sobie, że taka jest kolej rzeczy, mimowolnie martwią się o swoje dziecko, zostawiając je pod inną, niż oni sami, opieką.
Zadbaj o pierwsze pozytywne doświadczenia – gdy dziecko pożegna się już z rodzicami, nie wystarczy do niego podejść i zachęcić do zabawy. Przecież nikogo tu nie zna. Postaraj się ułatwić mu przedstawienie grupie. Niekiedy razem z nim możesz podejść indywidualnie do innych dzieci, by mogły się poznać, innym razem gdy cała grupa jest „nowa”, możesz zorganizować wspólne przedstawianie się, sadzając dzieci w okręgu, by mogły się nie tylko dobrze słyszeć, ale i widzieć.
Różne domy, różne podejścia – jako pedagog/opiekun masz trudną rolę do spełnienia. Każde z dzieci wynosi inny model wzorców z domu, co odbije się na ich komunikacji z Tobą oraz otoczeniem. Postaraj się mieć elastyczne podejście do każdego podopiecznego i starać się nawiązać z nim jak najlepszą komunikację. Jeśli do Twojej grupy trafiło dziecko innojęzyczne, naucz się kilku podstawowych słów w jego języku: chodź się z nami pobawić, umyj ręce przed jedzeniem, czy dobrze się czujesz i jak się bawisz?, będą niemal zbawienne dla dziecka i dla Ciebie. Zatrzesz główną barierę i poprawisz samopoczucie emocjonalne dziecka, zwiększając jego poziom adaptacji.
Adaptacyjne zabawy – adaptacja do przedszkola następuje również za pomocą zabawy. Im więcej zajęć integracyjnych, tym poziom adaptacji rośnie. Zabawa w Lustro, podczas której dzieci siadają naprzeciwko siebie i powtarzają swoje, gesty, miny ruchy, albo w Zapamiętywanie imion, gdzie dzieci się przedstawiają i zapamiętują imiona innych rówieśników, spełniają cel adaptacyjny i sprawiają, że dzieci świetnie się bawią. Ten podpunkt należy również do budowania pozytywnych wrażeń, dzięki którym dziecko będzie miało na drugi dzień ponownie iść do przedszkola.
Podsumowując, adaptacja w przedszkolu wymaga współpracy rodziców i opiekunów grupy, a dobra komunikacja z dzieckiem przyniesie zadowalający, finalny skutek. Grunt to się nie poddawać i pamiętać, że trudności zawsze się pojawią, ale zawsze można je przezwyciężyć.
Bibliografia:
