Niepewna linia, popełnianie błędów ortograficznych i niepoprawny zapis słów to jedne z objawów dysortografii. Warto jednak pamiętać, że takie problemy mogą występować również u dzieci, które nie zmagają się z opisanym zaburzeniem, a błędy wynikają z początkowej drogi edukacyjnej. Jak rozpoznać dysortografię u ucznia i pomóc mu ją pokonać? Jakie symptomy powinny zaniepokoić nauczyciela i w którym momencie? Odpowiedzi na te pytania stanowią kluczową rolę dla całego procesu edukacyjnego dziecka.
Nauczyciel to nie tylko osoba, której nadrzędną rolą jest realizacja programu edukacyjnego i przygotowanie ucznia do egzaminów. Nauczyciel pełni również rolę mentora i musi przełamywać stereotypowe podejście do problemów uczniów. Dysortografia przez wiele lat traktowana była jako „lenistwo, niechęć do nauki i niedbalstwo”, a uczniowie pomimo usilnych starań w środowisku domowym i szkolnym niejednokrotnie uchodzili za małozdolnych. Na szczęście dzięki uświadamianiu społeczeństwa, rozwojowi logopedii i wysiłkom nauczycieli takie podejście odchodzi w niepamięć. Nie znaczy to jednak, że jego „pozostałości” nie drzemią w określonych środowiskach.
Dzieci z dysortografią nie należą do rzadkości czy małego odsetka, a pomoc w zrozumieniu im, czym jest to zaburzenie i jak sobie z nim radzić, w dużej mierze leży na barkach nauczyciela, który niejednokrotnie jako pierwszy może dostrzec istotę problemu. Bacznie obserwując swoich uczniów, może wychwycić, że niektóre jednostki pomimo realizacji materiału i teoretycznego przyswojenia wiedzy z zakresu zasad ortografii, dalej robią błędy ortograficzne. Ponadto ucznia zmagającego się z dysortografią cechuje zapis fonetyczny słów np. ftorek zamiast wtorek, opuszczanie sylab lub liter, a niekiedy łączenie przyimków z rzeczownikami np. wszkole zamiast w szkole. Ale to nie wszystko. Dziecko z dysortografią, może mierzyć się jeszcze dysgrafią i dysleksją, czyli trudnością w nauce pisania oraz czytania. A jak rozpoznać dysgrafię u dziecka? Nie jest to trudne. Pismo ucznia jest niezwykle nieczytelne i niekształtne. Oczywiście te zaburzenia mogą występować wspólnie, ale nie muszą, dlatego nauczyciel powinien analizować postępy i umiejętności ucznia na bieżąco i pod wieloma względami.
Widząc problem, nie należy zwlekać i jak najszybciej zacząć działać. Pierwszym krokiem jest rozmowa z rodzicami, którzy mogą nie być świadomi trudności edukacyjnych dziecka, a co za tym idzie, mogą nie zdawać sobie sprawy jak najlepiej pomóc swojemu dziecku.
Aby wiedzieć, jak walczyć z wrogiem, trzeba go poznać od podszewki. W przypadku dysortografii istotne jest przedstawienie rodzicom przyczyn takiego stanu rzeczy. Informowanie, że zaburzenie nie jest wynikiem lenistwa czy nie świadczy o tym, że uczeń nie jest „zdolny”, może znacząco ich uspokoić i zmotywować do jak najlepszej współpracy z nauczycielem. Zgodnie z najnowszą specjalistyczną wiedzą, uważa się, że zaburzenie wywołane jest mikrouszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, które mogło powstać w okresie płodowym lub okołoporodowym, a także w wyniku późniejszych uszkodzeń kory mózgu lub zostało „przekazane” w genach.
Niezbędna będzie wizyta w poradni pedagogiczno-psychologicznej, gdzie specjaliści dokładnie ocenią stopień zaburzenia i ewentualne towarzyszące mu warianty. Po tym jak zalecą odpowiedni plan ćwiczeń i działań, rodzice niezwłocznie powinni przekazać te informacje nauczycielom, by mogli oni dostosować swoje metody nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia. Dzięki temu wspólnymi siłami i zaangażowaniu można ułatwić dziecku terapię i przyspieszyć jej efekty. Co ponadto może zrobić nauczyciel? Wspierać emocjonalnie i praktycznie. Okazywanie dużej dozy cierpliwości dziecku, zachęcanie go do niepoddawania się pomimo porażek i wskazywaniu, że jego problem dotyczy większej liczby osób, może być świetnym motorem do działania. Korzystne jest unikanie wywoływania takiego ucznia do tablicy w celu napisania tekstu czy czytania na głos. Problemy dyslektyczne mogą zostać wyeksponowane przy całej klasie, a to nie podbuduje pewności siebie dziecka i może narazić je na szyderstwa ze strony pozostałych uczniów. Mając przy swoim boku takiego wyrozumiałego i odpowiednio działającego nauczyciela, dziecko nie poczuje się gorsze od innych uczniów, a widząc akceptację i doping, chętniej zaangażuje się we wszelkie ćwiczenia.
Jeśli jednak chodzi o praktykę, to konieczne jest uatrakcyjnianie form zadań i zajęć. Jak to robić? Z pomocą mogą przyjść specjalne opracowania ze scenariuszami zajęć. Przykładem takiego narzędzia dydaktycznego może być Terapia logopedyczna dziecka z dysleksją i dysgrafią, gdzie nauczyciel w łatwy sposób może zaadaptować przedstawiane pomysły i karty zadań do swoich lekcji. Uczniowie z dysortografią są szczególnie podatni na zniechęcenie i ewentualne braki edukacyjne w porównaniu z resztą klasy, dlatego dostosowane, sprawdzone zadania pomogą tego uniknąć.
A jak oceniać ucznia z dysortografią? Ocena musi być zindywidualizowana ze względu na poziom i rodzaj zaburzenia dysortograficznego. Podczas sprawdzianów, kartkówek czy wykonywania niektórych prac domowych uczeń powinien mieć wydłużony czas pracy. Dodatkowo w trakcie oceny powyższych form sprawdzających postępy edukacyjne, nauczyciel powinien oceniać je pod względem merytorycznym, a nie ściśle poprawnego zapisu (oczywiście może zajmować niewielką część składniową oceny). Styl, logiczna argumentacja i kompozycja treści powinny wysuwać się na prowadzenie przy ocenianiu pracy.
Nauczyciele nie mają łatwego zadania i roli, ale dzięki ich wysiłkom uczeń zmagający się z dysortografią będzie mógł pokonywać stopniowo swoje słabości i trudności, bez poczucia piętna „leniwego, gorszego ucznia”.
Bibliografia:
