Jak nauczyć dzieci ortografii?

Ortografia stanowi nie tylko estetykę pisma i umożliwia prawidłowe zrozumienie przekazywanej treści, lecz także jest wyrazem szacunku do osoby czytającej tekst oraz świadczy o inteligencji czy kulturze autora. Sprawdźmy zatem, jak nauczyć dzieci ortografii, która często sprawia największe problemy w początkowej fazie edukacji i może zaważyć na odbiorze ich osoby przez społeczeństwo.

 

Jak nauczyć dzieci ortografii?

Mój brat ma zdiagnozowaną dysleksję. Czytanie przychodzi mu z trudem i robi to 2 razy dłużej niż jego rówieśnicy. Niektóre słowa uruchamiają w nim skojarzenia tak silne, że nie potrafi skupić się na tym co czyta przez co gubi wątek i łatwo się denerwuje. Przez to też bardzo się stresuje podczas recytowania wierszyków w szkole. Ma dopiero 8 lat więc myślę, że uda mu się to przezwyciężyć. Pytanie tylko jak?

Natalia, woj. Kujawskie

Nauka ortografii dla dzieci

Ortografii dzieci uczą się od samego początku nauki pisania. Gdy potrafią już stawiać zgrabne literki w swoich zeszytach, nadchodzi pora na przyswojenie najważniejszych zasad ortograficznych, które w języku polskim stanowią nie lada wyzwanie. Trening ten jest jednak niezwykle ważny dla całościowego rozwoju dziecka. Podczas pisania z uwzględnieniem zasad pisowni i ortografii jest niezbędna szybka analiza słów i ich znaczenia. Kształtuje się pamięć słuchowa, umiejętność zastosowania wiedzy w praktyce oraz angażowane są receptory wzrokowo-ruchowe. Rozumienie i stosowanie zasad ortografii wpływa na czytanie ze zrozumieniem, poszerzanie słownictwa dziecka i jego światopoglądu. Mimo że kwestia ta jest niezwykle ważna, istnieją pewne trudności, które mogą zaburzać cały proces nauki ortografii. 

Jak nauczyć dzieci ortografii – bariery, które trzeba pokonać

Intensywne nauczanie czy nawet dobranie odpowiednich metod edukacyjnych nie przyniesie potencjalnych korzyści, jeśli nie uwzględnimy problemów, które z całą pewnością będą utrudniać przyswajanie wiedzy. Co do nich należy?

  • kłopoty z koncentracją uwagi – na tę trudność będzie wpływać kilka czynników m.in. forma przekazu wiedzy, nastawienie ucznia do nauki, emocje, jakie towarzyszą nauczaniu, osobowość i charakter dziecka, a także nadpobudliwość ruchowa czy zaburzenia z dziedziny spektrum autyzmu.
  • ułatwienia technologiczne – komputer i telefon to urządzenia, które niezwykle ułatwiają codzienne życie i sprawdzają się podczas wielu form edukacji, ale w przypadku nauki ortografii mają znaczącą wadę: są wyposażone w „poprawiacze” pisowni. Mimo że na pierwszy rzut oka to przyspiesza poprawne pisanie, sprawia, że mózg dziecka przestaje być uważny i nie przykłada wagi do zasad ortograficznych. Można powiedzieć, że się rozleniwia, wiedząc, że tekst zostanie i tak przedstawiony w sposób prawidłowy. Jest to podstępna pułapka, która może zaowocować brakiem wiedzy i umiejętności poprawnego pisania w ojczystym języku. 
  • wadliwa percepcja wzrokowa – dziecko może przestawiać lub opuszczać litery w wyrazach, zamieniać sylaby, a nawet całe wyrazy;
  • wadliwa percepcja słuchowa – uczeń może mieć trudności w rozróżnianiu i odtwarzaniu dźwięków podobnych, co poskutkuje ich błędnym  zapisem. 
  • zaburzenia percepcyjno-motoryczne – zaliczamy tu dysortografię, dysgrafię i dyskalkulię.
  • wada wymowy – złe nawyki wymowy dziecka jak np. reranie czy seplenienie mogą zaburzać jego poprawną pisownię, podobnie jak błędy/wady wymowy widoczne w otoczeniu dziecku np. piniondze zamiast pieniądze.  

Pamiętając o powyższych barierach, jako nauczyciel lub rodzic musisz nauczyć się szybko je dostrzegać. Dzięki temu dostosowanie metod edukacyjnych do indywidualnych potrzeb dziecka będzie łatwiejsze i przyczyni się do szybszego przyswojenia wiedzy z zakresu zasad ortograficznych. 

Jak szybko nauczyć dziecko ortografii?

Nauka nie powinna być zamknięta w sztywnych ramach. Na przestrzeni lat udowodniono, że kreatywne doznania podczas nauki ułatwiają lepsze przyswojenie konkretnego materiału czy wiedzy. Może się jednak wydawać, że w nauce ortografii nie ma miejsce na   „polot” czy fantazję edukacyjną, a najważniejsze jest zapamiętanie reguł pisowni. Książka Ortografia i interpunkcja dla klas VI - VIII udowadnia, że można połączyć twardy schemat edukacyjny z nowoczesnym podejściem, wprowadzając podczas lekcji liczne udogodnienia oraz narzędzia dydaktyczne wpływające na szybsze zapamiętywanie zasad pisowniJej skuteczność polega na gotowych scenariuszach, które w ciekawy sposób przekazują wiedzę, maksymalnie angażują ucznia w uczestniczenie podczas wykonywanych zadań i skutecznie zachęcają do regularnych ćwiczeń. Dzięki tej pozycji w swoim nauczycielskim lub rodzicielskim asortymencie zobaczysz, jak łatwo nauczyć dziecko ortografii. 

Oprócz tego warto wprowadzić regularne ćwiczenia ortograficzne tj. pisanie z pamięci i ze słuchu oraz przepisywanie z tablicy, które wyrabiają pamięć słuchową i wzrokową ucznia. Ale to nie wszystko! 

Zabawa i skojarzenia to dwie cechy, które przyczynią się do lepszego zapamiętywania uczniów w każdym wieku. Łatwy i atrakcyjny przekaz wręcz gwarantuje, że konkretne zasady ortograficzne „wyryją się” w pamięci dziecka i pozostaną z nim do końca życia. Rymowanki, piosenki i obrazki stanowią nieocenioną pomoc dydaktyczną, a frazy typu „Uje się nie kreskuje”, czy Pszenica i pszczoła to znany wyjątek, który zapamiętasz na dobry początek, bo tu nietypowo – po "pe" piszesz "esz". Jeśli nie wiedziałeś, to teraz już wiesz” staną się urozmaiceniem przyswojenia obszernego materiału. 

Nie zapominaj, aby podczas nauki ortografii motywować dziecko i często chwalić. Nadmierna krytyka może wprowadzić do edukacji stres, negatywne uczucia i niechęć, a więc bariery utrudniające naukę, co doprowadzi do błędnej spirali nieefektywności. Gdy dziecko dostanie złą ocenę za dyktando czy inne ćwiczenie, nie sugeruj, że się nie starało i nie nauczyło konkretnej partii materiału. Zachęć do skorzystania z zajęć dodatkowych, gdzie wspólnie omówicie problemy ucznia i umówicie się na poprawę oceny.

Jeśli po przeczytaniu niniejszego tekstu dalej zastanawiasz się, jak dodatkowo pomóc dziecku w nauce ortografii, zachęcamy Cię do prześledzenia pochodnego artykułu Jak wspomóc naukę pisania? Zawiera on wiadomości uzupełniające i z pewnością przyczyni się do opracowania przez Ciebie jeszcze skuteczniejszych metod nauczania. 


Bibliografia:

  1. https://www.literka.pl/artykul/jak-wspomoc-nauke-czytania-i-pisania-cwiczenia-i-praktyczne-metody.
  2. Ortografia i interpunkcja dla klas VI - VIII, B. Mirosławska, K. KorolczukM ZychW Marcinkowska, Wydawnictwo Forum. 
  3. Jedynka z ortografii, czyli specyficzne trudności w nauce, R. Nowak, opracowanie własne.
  4. ABC Mądrego rodzica, skuteczna nauka ortografii, Jolanta Gajda.
  5. Podstawowe Zasady Nauczania Ortografii W Edukacji Wczesnoszkolnej, Beata Matusek.