Jak pomóc dziecku leworęcznemu w nauce pisania?

Kiedyś leworęczność uznawana była za wadę, którą należało “naprostować”. Przez takie podejście na siłę próbowano nauczyć dzieci leworęczne pisać prawą ręką, co tylko przysparzało kolejnych trudności i problemów. Dziś, dzięki poszerzaniu wiedzy i jej rozpowszechnianiu, takie drastyczne zabiegi na szczęście odchodzą w niepamięć. Niemniej nie zawsze nauczyciel wie, jak pomóc dziecku leworęcznemu w nauce pisania. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć najważniejsze informacje i metody.  

 

 

Jak pomóc dziecku leworęcznemu w nauce pisania?

Mój sześciolatek jest leworęczny. Okazało się że po tacie, który teraz pisze już prawą ręką, a wszystko za sprawą rodziców! Zastanawiam się jak poprawnie ćwiczyć pisanie z dzieckiem leworęcznym, które ćwiczenia mogą nam w tym pomóc?

Pozdrawiam,
Marta z Warszawy

Na samym początku koniecznie warto przypomnieć termin lateralizacja, który określa dominację danej półkuli mózgu. Wyróżniamy kilka rodzajów lateralizacji:

 

  1. Jednorodna, którą możemy podzielić na prawostronną – jeśli dominująca jest lewa półkula mózgu, dziecko jest praworęczne i dominuje prawe oko i prawa noga i lewostronną – jeśli prawa półkula, dziecko naturalnie będzie leworęczne, a dominujące będzie lewe oko i lewa noga.
  2. Skrzyżowana – polega na dominacji lewego oka i prawej ręki, ale nie jest to zaburzenie rozwojowe. Traktuje się lateralizację skrzyżowaną jako ustaloną, jednak dziecko może mieć problem w pisaniu i czytaniu.
  3. Słaba – nie ma określonej strony dominującej, może wystąpić obunożność, oburęczność i obuoczność. 

 

Od czego zatem powinien zacząć dobry nauczyciel, chcąc poszerzyć swoje kompetencje i być przygotowanym na pomoc dzieciom leworęcznym? Przede wszystkim musi uzupełnić swoją wiedzę o najnowsze informacje dotyczące leworęczności. Dziecko leworęczne u progu szkoły to pozycja, która powinna być przeanalizowana przez każdego nauczyciela. Dlaczego? Gdyż według statystyk, co 10 osoba na świecie jest leworęczna, a więc istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że w każdej klasie znajdą się uczniowie leworęczni, którym niezbędna będzie pomoc. Książka zawiera arkusz obserwacji ucznia i karty pracy, które wspomogą umiejętności pisania dziecka oraz uwrażliwiają nauczyciela na trudności, jakie wspólnie będzie musiał pokonać wraz z uczniem.

 

Nauka pisania dzieci leworęcznych – trudności edukacyjne 

 

Aby wiedzieć, jak pomóc dziecku leworęcznemu w nauce pisania trzeba zrozumieć, z jakimi problemami się musi zmierzyć. Zazwyczaj dzieci leworęczne mają problem w następujących zakresach:

  • mylą lewą stronę z prawą, 
  • ponieważ dzieci piszą od prawej do lewej, mogą rozmazywać litery lub czuć dyskomfort podczas pisania, co przełoży się na niestaranne i „brzydkie” pismo,
  • dziecko może posługiwać się pismem lustrzanym, czyli mylić litery i cyfry np. b-p, b-d lub 52-25,
  • podczas czytania dziecko może przestawiać litery,
  • dziecko szybciej się męczy podczas pisania, 
  • uczeń może odczuwać zniechęcenie, frustrację i zrezygnowanie z powodu swojej odmienności i trudności, z którymi nie muszą borykać się uczniowie praworęczni. 

Widząc powyższe podpunkty, skupmy się jak pomóc dziecku leworęcznemu w pisaniu, aby zniwelować lub całkowicie wykluczyć niektóre z nich.

 

Nauka pisania dziecka leworęcznego – praktyczna pomoc 

Jednym z pierwszych kroków, jakie podjąć to zadbać o aspekt psychiczno-emocjonalny dziecka. Im szybciej uczeń zaakceptuje swoją leworęczność i zrozumie, że nie jest to powód do wstydu, niepokoju czy smutku, tym szybciej nauczy się, radzić sobie z tą drobną odmiennością i w pełni wykorzystać swój potencjał. Jak jednak to zrobić? Pomocna może być szczera rozmowa, w której nauczyciel wyjaśni dziecku, że leworęczność jest czymś normalnym i stosunkowo częstym. Można zwrócić uwagę, z jakimi problemami muszą borykać się osoby praworęczne i że wszystko ma swoje dobre i złe strony.

Warto przytoczyć słynne postacie, które były leworęczne, a nie przeszkodziło im to w normalnym życiu i osiąganiu sukcesów. To może wpłynąć pokrzepiająco na ucznia i dać mu motywację do pracy. 

 

Następnie należy zadbać o prawidłową postawę ciała dziecka. Uczeń leworęczny powinien mieć w ławce partnera po swojej prawej stronie, aby móc swobodnie pisać lewą ręką i nie trącać kolegi/koleżanki łokciem. Stopy powinny opierać się o podłogę, plecy powinien mieć wyprostowane oraz źródło światła po prawej stronie. Pozwól dziecku ułożyć zeszyt do pisania tak jak mu wygodnie. Może być ułożony ukośnie ku prawej stronie lub bardziej pionowo. Najważniejsze aby uczeń dobrze widział to co pisze. Zachęć ucznia, aby na początek pisał ołówkiem, lub zwróć uwagę rodzicom, aby zakupić odpowiednią nakładkę na palec, ułatwiającą pisanie. 

 

Kolejnym krokiem są ćwiczenia grafomotoryczne, czyli zadania usprawniające naukę pisania i czytania. Dzięki nim możemy:

  • usprawnić ruchowo lewą rękę, 
  • utrwalić prawidłowe nawyki ruchowe podczas rysowania i pisania,
  • wspomóc kształtowanie się prawidłowej orientacji własnego ciała oraz przestrzeni,
  • utrwalić dominację lewej ręki i prawidłowej postawy ciała podczas pisania, czytania i rysowania. 

 

Przykładowe ćwiczenia 

Ćwiczenia wspomagające opanowanie prawidłowego chwytu:

  • rozkruszanie palcami kaszy, ryżu lub soli, lub inne zabawy manipulacyjne.
  • lepienie i zgniatanie kulek z plasteliny.
  • nawlekanie koralików na nitkę. 

Ćwiczenia relaksacyjne w celu pozbycia się napięcia mięśniowego:

  • zaciskanie i rozwieranie pięści.
  • zabawy ruchowe – lub zabawy dłonią i palcami (np. teatrzyk cieni).

Ćwiczenie synchronizujące pracę oka i dłoni:

  • rysowanie po śladzie.
  • wycinanie elementów.
  • kolorowanie lub wypełnianie rysunku kuleczkami z plasteliny, lub papieru. 
  • kalkowanie rysunków. 

Ćwiczenie kontroli siły nacisku w czasie pisania i rysowania:

  • malowanie palcem. 
  • odciskanie śladów dłoni i stóp.
  • obrysowywanie konturów rysunku w pozycji stojącej. 

 

Pamiętaj, że najlepsza nauka i ćwiczenia odbywają się w miłej atmosferze i otoczce zabawy, dlatego staraj się kreatywnie podchodzić do poszczególnych form zadań. Chwal ucznia za każde – nawet najmniejsze – postępy. Pamiętaj, że Twój szczery uśmiech, doping i słowa otuchy mogą zdziałać więcej niż tradycyjna, „surowa” motywacja. Okres wczesnoszkolny jest szczególnie ważny dla dzieci leworęcznych, bo to od nawyków wyrobionych we wczesnych etapach szkolnictwa zależy, jak uczeń będzie sobie radził w dorosłym życiu i podczas pracy. Jako nauczyciel masz zatem ogromny wpływ na rozwój i przyszłość swojego leworęcznego podopiecznego, dlatego postaraj się, aby nie tylko nabył niezbędnych umiejętności, ale miał związane z nauką (i Tobą) miłe wspomnienia. 

Bibliografia:

  1. Marta Bogdanowicz "Leworęczność u dzieci", WSiP, Warszawa 1992.
  2. Podstawowe zasady dla dzieci leworęcznych, Konrad Łuczak.
  3. Dziecko leworęczne u progu szkoły, Wydawnictwo Forum Media. 
  4. Pomoc dzieciom leworęcznym w przygotowaniu do nauki szkolnej, Lidia Sławik