Głoska r należy do jednej z najtrudniejszych do wymowy i w mowie dziecka najczęściej pojawia się około 5 roku życia. Co jednak zrobić, gdy dziecko po tym czasie dalej zniekształca jej wymowę? I jak nauczyć dziecko mówić r w sposób dla niego przystępny i prosty? Sprawdźmy, co radzą specjaliści logopedzi.
Mój synek skończy w tym roku 6 lat. Odkąd pamiętam zawsze miał problem z wymową głoski R. Myślę, że może to wynikać z braku umiejętności odpowiedniego ułożenia języka. To „r”, które starał się wymawiać często brzmiało bardziej jak „y” albo „h”. Ostatnio zrobiliśmy progres i Adaś wydobył swoje pierwsze „r”! Niestety w zdaniach nadal się często gubi. Jak powinno się ćwiczyć R u dzieci w wieku wczesnoszkolnym?
“Powiedz rrrrrower” albo “powtórz rrrróża”. Takimi zachętami rodzice często próbują przyspieszyć u dziecka wymowę kłopotliwej głoski. Zazwyczaj starają się to robić bardzo wcześnie, a w przypadku, gdy malec nie radzi sobie z wymową, intensyfikują swoje edukacyjne wysiłki. Należy jednak pamiętać, że rozwój mowy dziecka powinien być stopniowy i nie „przyspieszany”. Wspieranie rozwoju mowy to coś innego niż zmuszanie dziecka do mówienia. W przeciwnym razie może nastąpić rozwój nieprawidłowej artykulacji. Głoska r jest dość specyficzna i wymaga wyćwiczonego języka, a także odpowiedniego jego ułożenia. Małe dzieci nie są w stanie tego zrobić, dlatego na upragnione r należy spokojnie poczekać. Gdy jednak po około 6 roku życia dziecko dalej ma problemy z wymową głoski, należy wkroczyć do akcji edukacyjnej.
Dyslalia to nieprawidłowa wymowa głoski, a w przypadku r, mówimy o rotacyzmie (lub reraniu). W zależności od objawów wyróżniamy:
Ważna jest zatem konsultacja logopedyczna, która określi dokładny problem dziecka. Oprócz diagnozy może pomóc w ustaleniu przyczyny nieprawidłowej wymowy. Należą do nich:
W zależności od diagnozy i przyczyny problemu specjalista układa plan ćwiczeń, który sprzyja poprawnej wymowie głoski oraz określa intensywność ćwiczeń.
Jako nauczyciel, który ma pod opieką dziecko z wadą wymowy głoski r, nie działaj na własną rękę. Koniecznie skonsultuj się z rodzicami i upewnij się, że korzystają z porad i opieki specjalisty logopedy. Jeśli dziecko nie było na konsultacji logopedycznej, zachęć do tego rodziców i poproś o przekazanie informacji dotyczących planu wspomagania rozwoju mowy. Dzięki temu ten sam harmonogram ćwiczeń może być kontynuowany i utrwalany nie tylko na zajęciach z logopedą, lecz także w domu i w szkole.
Oprócz tego, jeśli chcesz pomóc dziecku poprawnie wymawiać r, koniecznie uatrakcyjniaj mu naukę, łamiąc standardowe schematy edukacyjne. Dzięki temu stanie się ona zabawą, a nie uciążliwym obowiązkiem. Ale jak to zrobić? Za pomocą scenariuszy, które w formie zabawy i ćwiczeń-gier zachęcą dziecko do współpracy. Ćwiczenia utrwalające prawidłową wymowę głoski [r] łączą w sobie przykłady zajęć uwzględniających poziom zaawansowania problemu wymowy głoski i są dostosowane do wieku dziecka. Łatwo i elastycznie zmodyfikujesz scenariusz do potrzeb ucznia oraz możesz polecić je rodzicom, jako kontynuację zajęć w warunkach domowych.
W przypadku ucznia nieprawidłowo albo wcale nie wypowiadającego r, zadbaj o jego komfort psychiczny. Czasami rówieśnicy mogą wyśmiewać ucznia z powodu jego wady, a to nie zachęci go do interakcji i ćwiczeń. Szybka interwencja pedagogiczna i wyjaśnienie w klasie, że wady wymowy nie są powodem do wstydu i wyśmiewania, nie tylko poszerzą świadomość dzieci na temat rozwoju mowy, lecz także nauczą je wsparcia i szacunku dla innych.
A jakie ćwiczenia realizować z uczniem, aby zminimalizować i dążyć do eliminacji wady wymowy? Staraj się wyszukiwać tekst, gdzie występują słowa z użyciem głoski r i proś ucznia, aby czytał je na głos. Im częściej będzie napotykał problematyczny wyraz, tym szybciej oswoi się z wypowiadaniem r. Pamiętaj jednak, że ma to przyjąć formę krótkiego ćwiczenia, a nie stałego zmuszania do “zmierzenia się” z problemem. Oprócz tego możesz organizować zabawy w naśladowanie zwierząt z naciskiem na odgłosy ich warczenia (pies, wilk, wrona). To nie tylko rozluźni dziecko w efekcie śmiesznej zabawy, lecz także język i mięśnie, ułatwiając elastyczność i wprawianie ich w drżenie.
Ponadto możesz skorzystać z innych podpowiedzi:
Rozmaite aktywności sprzyjają zabawie, która w wypadku głoski r sprawdzi się lepiej niż nauka przez powtarzanie i naśladownictwo. Pamiętaj jednak, że r jest trudne do nauczenia i może to zająć nie kilka tygodni, a kilka miesięcy. Przejawiaj zatem cierpliwość i dopinguj dziecko do sumiennego powtarzania ćwiczeń.
Bibliografia:
