Marketing w usługach oświatowych - przykład ZSP w Ziębicach.
Data dodania: 2006-06-07 10:15:00

• realizację jednego z zadań akcji Szkoła z klasą,
• działania podjęte przez zespół zadaniowy Rady Pedagogicznej, do którego należą autorki pracy, w ramach projektu Szkoła ucząca się,

Szkoła jest jedną z organizacji określanych zwykle jako niedochodowe (nonprofit organizations).
Określenie to oczywiście nie sugeruje, że musi być deficytowa. Oznacza natomiast, że jej cel to zaspokajanie potrzeb społecznych, na przykład:
· realizacja prawa każdego obywatela do kształcenia, rozwijania zainteresowań, uzdolnień,
· umożliwienie uczniom zdobycia kwalifikacji zawodowych, dostosowania się do rynku pracy,
· wspomaganie wychowawczej roli rodziny, świadome uczestniczenie w kulturze.

Szkoły jako organizacje non-profit różnicują : źródła finansowania, sposób zarządzania i forma własności.
Efektami działalności szkoły zainteresowani są konsumenci, wśród których wyróżnić można następujące kategorie:
klienci /indywidualni lub zbiorowi/ - korzystają z usług świadczonych przez szkołę, zaspokajając swoje potrzeby;
kuratorzy /Kuratorium, Starostwo, Rada Rodziców, Samorząd Szkolny, Rodzice/ - pośrednio kierują szkołą, oczekują sukcesu;
publiczność /sympatycy szkoły, fundatorzy, wolontariusze, dobrodzieje/ - część społeczeństwa, która aktywnie działając przyczynia się do rozwoju szkoły;
społeczeństwo /społeczność krajowa i społeczność międzynarodowa/ - korzysta z efektów zewnętrznych działania szkoły, przejmuje je.
O orientacji marketingowej szkoły, podobnie jak firmy, możemy mówić wówczas, gdy spełnia następujące wymogi:
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego w Ziębicach jest placówką publiczną świadczącą swoje usługi na zasadach bezpłatności, w oparciu o subsydia państwowe (subwencja oświatowa) i lokalne (dofinansowanie z budżetu powiatu), a także darowizny (fundusz Rady Rodziców) oraz dochody z prowadzenia działalności gospodarczej (usługi cateringowe).
Zarządza nią wyłoniony w drodze konkursu dyrektor i powołani przez niego: wicedyrektor, kierownik internatu, kierownik kształcenia praktycznego.
Szkoła podlega dwóm organom nadzoru: Kuratorium Dolnośląskiemu i Starostwu Powiatowemu w Ząbkowicach Śląskich. Ten dualizm znajduje także odbicie w sposobie jej funkcjonowania, na który mają wpływ pracownicy administracyjni i nauczyciele. Taka sytuacja bywa, niestety, źródłem konfliktów. Skromny, z roku na rok ograniczany ze względu na rosnące wydatki Starostwa związane np. z obsługą powiatowej służby zdrowia, budżet szkoły jest istotną przeszkodą w organizacji podziału na grupy na lekcjach wychowania fizycznego i języków obcych. Nie pozwala także na zakup nowoczesnych pomocy dydaktycznych i uzupełnienie o nowości księgozbioru szkolnej biblioteki.
Szkoła znajduje się na terenie gminy Ziębice należącej do powiatu Ząbkowice Śląskie. Około 80% powierzchni gminy wykorzystywana jest rolniczo. Obecnie liczba ludności gminy wynosi 19.658 osób, z czego 10 147 zamieszkuje w mieście. Ludność w wieku produkcyjnym liczy 11.267 osób, z czego 21% to zarejestrowani w Urzędzie Pracy bezrobotni. Takie środowisko kształtuje strukturę uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego.
Około 70% uczniów to mieszkańcy okolicznych wsi, około 30 % to mieszkańcy miasta Ziębice; około 15% - uczniów, w naszej ocenie, pochodzi ze środowisk uprzywilejowanych społecznie, około 73% uczniów - ze środowisk przeciętnych, około 12% uczniów – ze środowisk zaniedbanych społecznie.
Powiat ząbkowicki i gmina Ziębice to tereny rolnicze, niestety bez rozbudowanej bazy przetwórczej, dlatego tak ważne są działanie szkoły zmierzające do zaktywizowania rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia w przyszłości. Pracownicy odchodzący z rolnictwa, co przewidują badania PUP, powinni trafiać do usług specjalistycznych funkcjonujących w otoczeniu rolnictwa, turystyki i agroturystyki oraz do małych i średnich firm usługowo-handlowo-produkcyjnych. Działania szkoły w tej mierze ściśle pokrywają się ze strategią rozwoju gminy oraz strategią rozwoju powiatu, który promuje się jako obszar, gdzie można aktywnie wypoczywać i dobrze inwestować w turystykę. Dlatego edukację młodzieży i społeczeństwa powinno się skierować na zdobywanie wiedzy i umiejętności w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i usługowej.
W przyszłościowej wizji powiatu ząbkowickiego dużą rolę odegrają małe i średnie firmy usługowo-handlowo-produkcyjne, które mogą liczyć na wsparcie instytucjonalne ze strony władz. Właściciele firm powinni posiadać podstawową wiedzę z zakresu przedsiębiorczości, prawa, marketingu, finansów, działalności usługowej, obsługi klienta, a także mieć możliwość przekwalifikowywania się lub zdobywania odpowiednich kwalifikacji w szkołach, także w szkołach policealnych.
Analiza środowiska, w którym funkcjonuje szkoła, pozwoliła zmodyfikować ofertę szkoły i dostosować ją do zmian strukturalnych wprowadzonych w reformie oświatowej.
Ich ilustracją jest następujący schemat:

SZKOŁA PONADPODSTAWOWA		SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA
LICEUM EKONOMICZNE 5- letnie		LICEUM PROFILOWANE ekonomiczno- administracyjne 3- letnie
LICEUM ZAWODOWE kucharz- gastronom 4- letnie		LICEUM PROFILOWANE gospodarczo- usługowe 3- letnie
TECHNIKUM ZAWODOWE Technik mechanik naprawa i eksploatacja pojazdów samochodowych 5- letnie		TECHNIKUM ZAWODOWE technik mechanik naprawa i eksploatacja pojazdów samochodowych 4- letnie
ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA wielozawodowa 3- letnia		ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA wielozawodowa 2- letnia lub 3- letnia

Ofertę tę wzbogacono klasą LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO z rozszerzoną nauką języków obcych i informatyki.
Od roku szkolnego 2004/2005 rozszerzono ofertę szkoły o oddziały:
TECHNIKUM HANDLOWEGO w systemie zaocznym – szkoła 3-letnia dla absolwentów Zasadniczych Szkół Zawodowych starego i nowego typu;
TECHNIKUM ROLNICZEGO w systemie wieczorowym –szkoła 3-letnia dla absolwentów Zasadniczych szkół Zawodowych starego i nowego typu;
LICEUM UZUPEŁNIAJĄCEGO w systemie wieczorowym – szkoła 3-letnia dla absolwentów Zasadniczych Szkół Zawodowych starego i nowego typu.
W roku szkolnym 2005/2006 oferta została poszerzona o szkoły policealne:
STUDIUM HOTELARSKIE w systemie zaocznym – szkoła 2-letnia dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych wszystkich typów,
STUDIUM EKONOMICZNE w systemie zaocznym – szkoła 2-letnia dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych wszystkich typów.

Ważnym elementem działań marketingowych są badania marketingowe, czyli systematyczne projektowanie, gromadzenie, analizowanie i prezentowanie danych w celu podjęcia decyzji.
Oba kierunki zostały ustalone w oparciu o strategiczne plany rozwoju gminy i powiatu oraz ankietę mającą na celu rozpoznanie preferencji uczniów i rodziców gimnazjalistów w zakresie zawodów i profili kształcenia. Ankietę przeprowadzono w gimnazjach na terenie gminy Ziębice i na zebraniach rodziców w dwóch wybranych klasach. Wypełniło ją 218 uczniów, z których aż 138 było zainteresowanych ofertą Zespołu, oraz 53 rodziców.

Kilkuletnie doświadczenia pozwalają na pierwsze wnioski:

• najatrakcyjniejsze w ofercie Zespołu okazały się liceum ogólnokształcące, liceum profilowane / klasy ekonomiczno – administracyjna i usługowo – gospodarcza / oraz studium hotelarskie;
  
• odnotowano brak zainteresowania kształceniem zawodowym na poziomie ponadgimnazjalnym – świadczą o tym kłopoty z naborem do klasy technikum oraz brak absolwentów gimnazjum, którzy chcieliby się kształcić w zasadniczej szkole zawodowej / być może jest to spowodowane zmonopolizowaniem tego typu kształcenia przez powołaną do istnienia w roku 2004 w Ząbkowicach Śląskich Szkołę Cechu Rzemiosł Różnych, który zrzesza okolicznych rzemieślników, czyli organizatorów praktyk /;
  
• niskie zainteresowanie młodzieży kształceniem w szkołach zasadniczych blokuje możliwość funkcjonowania liceum uzupełniającego; wydaje się, że klasa tego typu będzie mogła funkcjonować raz na kilka lat.;
  
• niezbędne jest stałe rozpoznawanie potrzeb odbiorców i modyfikowanie „produktu podstawowego” szkoły, czyli jej oferty kształcenia, dostosowanie jej do zmieniających się potrzeb lokalnego środowiska;
  
• wyraźna, jak nigdy dotąd, jest potrzebę planowania i kontrolowania rozwoju szkoły, przekształcenia jej w organizację uczącą się.
  

SZKOŁA Z KLASĄ i SZKOŁA UCZĄCA SIĘ –
przykłady marketingowych działań w ZSP w Ziębicach.
Skutkiem dostrzeżenia konieczności ciągłego wprowadzania zmian, stałego i kontrolowanego rozwoju szkoły były poszukiwania możliwości uruchomienia współpracy i współdziałania wszystkich podmiotów szkoły.
Za najatrakcyjniejsze, zarówno dla uczniów i ich rodziców jak i dla nauczycieli, uznano propozycję Agory S.A., wydawcy „Gazety Wyborczej” i portalu Gazeta pl. oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej – akcję Szkoła z klasą, a następnie projekt Szkoła ucząca się.
Wybrane działania przeprowadzone w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im Hipolita Cegielskiego w Ziębicach w ramach obu przedsięwzięć, poddane analizie, są egzemplifikacją marketingowego schematu i jednocześnie dowodem jego użyteczności w „szkolnej praktyce”.
Przystąpienie do akcji Szkoła z klasą we wrześniu 2003 roku było decyzją Rady Pedagogicznej, o której poinformowano uczniów i rodziców.
Następnie przedstawiciel szkoły i koordynator akcji wypełnili przygotowane przez Organizatorów kwestionariusze, zawierające informacje o placówce /nazwa, motto, charakter szkoły, liczba oddziałów, liczba nauczycieli, liczba uczniów, adres, zdjęcie szkoły, nazwiska osób funkcyjnych, koordynatorów akcji – nauczyciela i ucznia, zajęcia pozalekcyjne, sukcesy szkoły i jej oferta dodatkowa/.
Na podstawie tych informacji Agora S.A. utworzyła na rzecz szkoły stronę – wizytówkę
i umieściła ją w portalu Gazeta pl.
Zadaniem szkoły było zrealizowanie sześciu z trzydziestu przygotowanych przez Organizatorów zadań, przy czym każde z tych zadań musiało dotyczyć innej z sześciu zasad Akcji:
zasada 1: SZKOŁA DOBRZE UCZY KAŻDEGO UCZNIA /wyjaśnia, zaciekawia i rozwija aspiracje życiowe/;
zasada 2: SZKOŁA OCENIA SPRAWIEDLIWIE /uczniowie wiedzą, czego mają się nauczyć/;
zasada 3: SZKOŁA UCZY TWÓRCZEGO I KRYTYCZNEGO MYŚLENIA /pomaga zrozumieć świat i lepiej sobie w nim radzić/;
zasada 4: SZKOŁA ROZWIJA SPOŁECZNIE /uwrażliwia, uczy współpracy, działania na rzecz innych i dla dobra wspólnego/;
zasada 5: SZKOŁA POMAGA UCZNIOM UWIERZYĆ W SIEBIE
/panuje w niej życzliwa, pełna wzajemnego szacunku atmosfera/;
zasada 6: SZKOŁA PRZYGOTOWUJE DO ŻYCIA W NOWOCZESNYM ŚWIECIE /uczy języków obcych, posługiwania się komputerem i internetem, wprowadza w świat kultury/.

Sześć zasad, które określili organizatorzy akcji i jej honorowy patron
– Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, to ukonkretniona wizja szkoły idealnej, produkt doskonały – cel, którego osiągnięcie założyły sobie placówki zgłaszające swój udział w projekcie.
Po zgłoszeniu szkoły do Akcji koordynatorzy /nauczyciel i uczeń/ przeprowadzili na jej terenie anonimową ankietę ”Jaka jest nasza szkoła”, obejmującą uczniów, nauczycieli oraz rodziców.
Ankieta, po opracowaniu i analizie, okazała się istotna pomocą przy wyborze zadań do realizacji w roku szkolnym 2003/2004
Do wypełnienia ankiety zaprosiliśmy, wybranych losowo: 60 uczniów ( 22%), 58 rodziców,

Wyniki badania wskazały, że w naszej szkole zwraca się uwagę na każdego ucznia, jest w niej miejsce dla zdolnych i dla mających kłopoty z nauką, uczniowie współpracują z nauczycielami, przestrzega się norm i praw ucznia – to nasze mocne strony!
Analiza obszarów wyznaczonych przez najniższe wyniki pozwoliła nam określić problemy, wskazać niepokojące zjawiska, a następnie wybrać zadania do realizacji.
1. Zauważyliśmy stosunkowo niską, w porównaniu z rodziców i nauczycieli, uczniowską ocenę szkoły w obszarach: Wyjaśnia i zaciekawia, Rozwija zainteresowania i pasje, Pomaga uwierzyć we własne siły, Ułatwia kontakt z kulturą.
2. Uznaliśmy, że nauczyciele powinni więcej uwagi poświęcić zainteresowaniom uczniów, a także skłonić ich do poszukiwań, rozbudzić ciekawość świata – to motywy wyboru zadania Jak wychować ludzi z pasją?
3. Zastanowiła nas rozbieżność ocen nauczycieli i uczniów w obszarach Sprawiedliwie ocenia (uczniowie ocenili sprawiedliwość oceniania najsurowiej, nauczyciele uważają, że oceniają właściwie) i Uczy języków obcych (uczniowie oceniają naukę języków obcych lepiej niż dobrze, nauczyciele zaledwie na „3”) - to wymaga zbadania, więc zdecydowaliśmy się na wybór zadania Oceniamy tak, by pomagać się uczyć.
4. Odpowiedzi na pytania 5 i 6 ankiety skłoniły nas do sprawdzenia, czy podręczniki, z których korzystamy w szkole, pobudzają do twórczego myślenia i pomagają zrozumieć świat – do realizacji wybraliśmy więc zadanie Dobry program, dobry podręcznik.
5. Uczniowie, najwyżej z ankietowanych grup, ocenili szkołę w obszarze Zachęca do współpracy, postanowiliśmy to wykorzystać i zaangażować ich w sprawy publiczne, działania ćwiczące umiejętności obywatelskie, pokazać im jak funkcjonuje Urząd Miejski – stąd zadanie Młodzi obywatele.
6. W obszarze Zapewnia bezpieczeństwo i życzliwość najniżej ocenili szkołę nauczyciele, najwyżej uczniowie. Postanowiliśmy sprawdzić skąd taka rozbieżność i przyjrzeć się relacjom: uczeń – nauczyciel i uczeń – wychowawca. Pozwolił na to wybór zadania Szacunek, zaufanie, życzliwość.
7. Stosunkowo niskie oceny uczniów w obszarze Pomaga uwierzyć we własne siły pokazały, iż zbyt mało jest w szkole sytuacji, w których uczniowie mogą ocenić i docenić siebie, uwierzyć w to, że przyszłością można i należy zarządzać.
8. Ocena działalności szkoły w obszarze Wykorzystuje komputery i internet wyraźnie wskazała na konieczność lepszego wykorzystania pracowni informatycznych i nowoczesnych źródeł informacji – takie wnioski skłoniły nas do wyboru zadania Samodzielni i zaradni.

Taka była nasza szkoła, chcieliśmy, by została SZKOŁĄ Z KLASĄ!

Rada Pedagogiczna podzieliła się na zespoły zadaniowe, w skład, których weszli także uczniowie i ich rodzice /wymóg regulaminowy dotyczący szkół ponadgimnazjalnych /.
Zespoły określiły terminy realizacji zadań:


Zespół, w którym pracowałam , postanowił zebrać opinie uczniów i nauczycieli oraz zaplanować i przeprowadzić działania zmierzające do poprawy pracy szkoły w obszarze określonym przez zasadę 6: SZKOŁA PRZYGOTOWUJE DO ŻYCIA W NOWOCZESNYM ŚWIECIE.

Analiza wyników ankiety skłoniła nas do wyboru zadania SAMODZIELNI I ZARADNI.
Realizację zadania opisaliśmy w sprawozdaniu sporządzonym według schematu zaproponowanego przez Organizatorów. Oto ono.

Zasada 6: „Szkoła przygotowuje do życia w nowoczesnym świecie. Uczy języków obcych, posługiwania się komputerem i internetem, wprowadza w świat kultury."

Zadanie 6 E: Samodzielni i zaradni

1. Kto pracował nad zadaniem? *
Zespół zadaniowy tworzyły: pedagog - SZEF ZESPOŁU,
nauczycielka przedmiotów ekonomicznych,
nauczycielka języka polskiego,
mama ucznia liceum ekonomicznego,
Kamila Łyżwińska, Ewelina Miszczuk, Marzena Mularczyk, Anna Nowak - uczennice klas maturalnych liceum ekonomicznego.

2. Czy nasza szkoła uczy samodzielności i zaradności? Jak przygotowuje do życia poza murami...